Nefisler dört mertebeden oluşur

Nefs Dört Mertebeden Oluşur

Nefisler dört mertebeden oluşur. Bu daha fazladır diyen de vardır. Sülemi: “ Nefsi Emmare, Nefsi Levvame, Nefsi Mutmainne” nefsi üçe ayırmıştır.

Allahu teala kuranda nefsi şu üç sıfatta zikretmiştir:

Nefsi Emmare;

وَمَااُبَرِّئُنَفْسٖىاِنَّالنَّفْسَلَاَمَّارَةٌبِالسُّوءِاِلَّامَارَحِمَرَبّٖىاِنَّرَبّٖىغَفُورٌرَحٖيمٌ

12.53 – “Ben nefsimi temize çıkarmam, çünkü Rabbimin merhamet ettiği hariç, nefis aşırı derecede kötülüğü emreder. Şüphesiz Rabbim çok bağışlayandır, çok merhamet edendir” dedi.

Nefsi Levvame;

وَلَااُقْسِمُبِالنَّفْسِاللَّوَّامَةِ

75.2 – (Kusurlarından dolayı kendini) kınayan nefse de yemin ederim (ki diriltilip hesaba çekileceksiniz).

Nefsi Mutmainne;

يَااَيَّتُهَاالنَّفْسُالْمُطْمَئِنَّةُ

89.27 – (Allah, şöyle der:) “Ey huzur içinde olan nefis!”

Aslında ayetlerde bahsedilen nefis, (varlık olarak) bir tanedir. Fakat değişik sıfatlara sahiptir. Kalb sekinet, manevi huzur ile dolduğu zaman, nefse mutmainne elbisesi giydirir. Çünkü sekinet, imanın artmasıdır. Kalbin kendisine ihsan edilen yakinden dolayı ruhun makamına yükselme durumu oluşur. Kalb bu ruhun mahalline yönelince, nefis de kalbe yönelir. Bu durumda, kendisinde sükûnet hali meydana gelir.

Nefis, cibilliyetinin yerleştiği yerden ve tabiatının arzularından ruhun bulunduğu makama doğru çekildiği zaman “ Levvame; kendini kınama” mertebesindedir. Çünkü o, mutmainne mahalline nazar ederek oranın yüceliğini idrak edince; kendisini devamlı kötülük mahalline çeken nefsini kınamaya başlar. Nefis kendi mahallinden çakılıp kalınca, ilim ve marifet nurundan mahrum kalır. Bu durum da zulmet içinde kalıp, devamlı kötülüğü emreder.

Nefis ve ruh kalbinden birbirlerini kovmaya çalışırlar. Bazen kalbe ruhun arzuları, bazen de nefsin arzuları sahip ve hâkim olur.

Mutasavvıflara göre nefsi levvame, nefsi mutmainne ve nefsi emmare arasındadır. Nefsi emmare kalbi süfli tarafa çeken nefistir. Bu şirkin kaynağıdır. Gaflet uykusundan uyanınca levvame olan kalbin nuruyla nurlanan bir nefistir. Kendinden hata sadır olunca pişmanlık duyup kendini ayıplayan ve kendinden nefret eden nefistir. Nefsi Mutmainne kalp nuruyla tamamen aydınlanmış, kötü sıfatlardan kurtulup yüce ahlak ile huylanmış olan nefistir.

Allah’ın insana üflediği ruhtur dedik nefis. Bu ruh derecelere ayrılmıştır. Bu dereceler ruhun bulunduğu halleri gösterir. Bunların beşi kuranda geçmektedir. Sonradan gelen sufiler beşi yediye çıkarmışladır.

1-Nefs-i Emmâre: Kâfir, münafık ve fâsıkların,

2-Nefs-i Levvâme: Günahkâr mü’minlerin,

3-Nefs-i Mülhime: Âlimlerin,

4-Nefs-i Mutmainne: İlmiyle âmel eden kişiler

5-Nefs-i Radiyye: Evliyâların

6-Nefs-i Mardiyye: Âriflerin

7- Nefsi Safiyye: Nebiler ve rasüllerin -aleyhimü’s-selâm- nefislerinin makamıdır. (Müminler bu makamın hallerine kavuşabilir.)

Nefs-i Mülhime zimmen bu ayetten çıkartılıyor;

فَاَلْهَمَهَافُجُورَهَاوَتَقْوٰیهَا

91.8 – (7-9) Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirip ona kötülük duygusunu ve takvasını (kötülükten sakınma yeteneğini) ilham edene andolsun ki, nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir.

Nefs-i Zekiyye bu ayetten anlaşılmıştır;

قَدْاَفْلَحَمَنْزَكّٰیهَا

91.9 – (7-9) Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirip ona kötülük duygusunu ve takvasını (kötülükten sakınma yeteneğini) ilham edene andolsun ki, nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir.

Nefs-i Mutmainne;

يَااَيَّتُهَاالنَّفْسُالْمُطْمَئِنَّةُ

89.27 – (Allah, şöyle der:) “Ey huzur içinde olan nefis!”

Nefsi Radiye ve Merdiye;

اِرْجِعٖىاِلٰىرَبِّكِرَاضِيَةًمَرْضِيَّةً

89.28 – “Sen Ondan razı, O da senden razı olarak Rabbine dön!”

İnsanın nefis seyri şeriat emir ve nehiyleri Resulullah sav sünneti ve fiillerine uymak ve hassasiyet göstermek, zühd ve takvaya sarılarak nefse meşakkat verecek olan tüm emir ve nehiyleri tamamen ve harfiyen yerine getirmek gayretiyle Hakk Teâlâ'dan gayrı bütün mevcudattan kesilerek müşahedeye adım atılır.