İstikamet

 

İstikamet

İstikamet Ne Demektir

Doğruluk ve doğru hareket etmek olan istikamet ehl-i hakikatçe, itikatta ve amelde muamelatta ve yeme içme gibi bütün davranışlarda ifrat ve tefritten sakınıp, Nebiler, sıddıklar, şehitler ve salihlerin yolunda yürümeye itina göstermenin adıdır.

Yüce Allah Şöyle buyurmuştur: “Rabbimiz Allah’tır deyip sonra da istikamet üzere olanlara melekler iner korkmayın Üzülmeyin size söz verilen Cennetle sevinin derler” Fussilet:30 buyurmuştur. Bu ayeti kerime istikametten bahseden ayetlerden birisidir.

İstikamete büyük zatlar ancak istidatları dolayısıyla güç getirebilirler. Bu böyledir zira gerçek istikamet nefsin alışkanlıklarından sıyrılmak şekilcilikten çıkıp işin ruhunu kavramak vefa ve sadakat ile hak divanında durmaktır. İşte bu zorluktan dolayı peygamber aleyhisselatu vesselam efendimiz şöyle buyurmaktadır: “Tam olarak güç yetiremezsiniz ama istikamet üzere olmaya gayret edin. Bilin ki dininizin en hayırlı ameli namazdır. Müminden başkası abdesti muhafaza edemez.” İbni mace taharet

Bütün işlerin mükemmelliği ve tamamiyetinin kendisine bağlı olduğu çok yüksek bir derece olan istikametle bütün hayırlar ve güzellikler Ancak asıl olabilir. Hali müstakim olmayan bir kişinin ameli zayi, cehd ve gayretleri de boşadır. “İpliğini sağlam ve büküp eğirdikten sonra çözen, böylece bütün emeğini boşa çıkaran bir kadının durumuna düşmeyin” Nahl 92

Kuldan istenen istikamettir. Buna tam gücü yetmezse, gücü yettiğince müstakim olmalıdır. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem doğru olun ve ılımlı hareket edin hiçbirinizin ameliyle kurtulamayacağını bilin. Sende mi ya Resulallah? dediler. Ben de amelimle kurtulamam meğer Allah rahmeti ve Lütfuyla beni koruyup kurtarsın” dedi. Buhari, iman Rikak, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi 

Öyleyse Müminler niyetlerin de sözlerinde ve işlemlerinde doğru olmalı dinin bütün güzelliklerini kapsayan istikamet kelimesini iyi kavrayıp anlamalı Allah’ın huzurunda olduğunu unutmadan sıdk ve Ahde vefa üzerine yaşamalıdır. Müstakim üzere olmayan bir üst hale geçemez ve suluku sağlam bir temel üzerine kurulmaz.

Tasavvuf Büyüklerinin Sözleri

Ebu Ali Dekkak yaptığı şu değerlendirmesi önemlidir: İstikametin üç derecesi vardır: İlki takvimdir ki işi sağlam yapmak manasınadır. İkincisi ikamet olup işi hakkıyla korumak anlamındadır. Üçüncüsü ise istikamettir. Takvim nefislerin tedip ve terbiyesiyle; ikamet gönüllerin süslenip ziynetlendirilmesi ile, istikamet ise kalbe ait derinlik ve esrarın Hakka yakın olabilmesi ile elde edilir.

Ebu Ali el-Cüzecani de: “İstikamet sahibi ol keramet talibi olma. Çünkü kerameti isteyen nefistir istikameti isteyen ise rabbindir” demiştir.

Ebu Hafs’a amellerin en faziletlisi hangisidir diye sorulduğunda cevabı şu olmuştur istikamettir Çünkü Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem tam olarak güç getiremezsiniz ama istikamet üzere olum buyurdu.

Caferi Sadık emrolunduğun gibi istikamet üzere ol ayetine şu manayı vermiştir azmini sağlam tutarak Allah’a acziyetini itiraf et

Muhammed Bin Fazl’a “Ariflerin ihtiyacı neyedir” diye sorulduğunda, “Onları asıl ihtiyacı kendisiyle bütün güzelliklerin kemal bulduğu hasletedir. Dikkat edin o da istikamettir. Marifeti tamam olan herkes istikamet yönünden de tamamdır.” demiştir.

Vasıti istikameti varlığında bütün güzelliklerin kendisi ile kemale erdiği, yokluğunda ise bütün iyiliklerin çirkinleştiği bir kıymet olarak yorumlamıştır. 

İbni Furek de istikamet kelimesindeki “sin” harfinin talep manasına geldiğinden hareketle şu değerlendirmeyi yapmıştır: İstikamet isteyenler Haktan kendilerini Tevhid üzere tutabilmelerini, verdikleri sözleri yerine getirebilmelerini ve dinin koyduğu sınırlara helal ve haramlara uyabilmelerini istemeleridir. 

Netice Olarak İstikamet

Şu halde manevi Suluk ve Terbiyelerinde nihayete ulaşmış kişilerin istikameti en üst seviyedir. Tutulabilecek en doğru yol nefsi istikamete çağırmaktır. İşte bütün keramet ve asıl maharet de buradadır. Sonra istikamet sahibi bir kimsede keramet cinsi bir şey zuhur etse bu kötü müdür? Hayır caiz ve güzeldir. Şayet herhangi bir şey keramet vaki olmasa bunun hiçbir önemi yoktur. Bu onun haline bir noksanlık da getirmez. Yani şeyhin illa keramet göstermesi Şeyh olduğunu göstermez. Asıl noksanlık tam istikametin hakkını koruyamamak ve onu zedelemektedir. Bu böylece bilinmelidir. Hak talipleri için en önemli şey istikamettir.