Şeyh Ebu’l-Hayr Hammad b. Müslim ed-Debbas (K.s)

 

Şeyh  Ebu’l-Hayr Hammad b. Müslim ed-Debbas:

Şeyh Abdülkadir Geylani’nin tasavvuftaki şeyhlerinin başında Şeyh Ebu’l-Hayr Hammad b. Müslim ed-Dabbas yer almaktadır. Zahit bir kimse idi. Okuma-yazma (ümmi) bilmezdi. Çokça müridi vardı. Ahval ve keramet sahibiydi. zamanındaki ariflerin şeyhi idi. Helal kazanma uğruna pek çok meslekte mahir olmuştu. Hicri 525 yılında vefat etmiştir.

Seyit Abdülkadir Geylani tasavvuf hayatının başlarında iken onun sohbetlerine katıldı. Onun terbiyesi altında yetişti ve üzerinde çok tesiri oldu. Seyit Abdülkadir Geylani’nin Hammad ed-Debbas’tan zaman zaman çok sitemler ve arazlar işittiği de olmuştur. Mesela Seyit Abdülkadir Geylani bu konuda şöyle demektedir:

İlim için onun yanından ayrılıp sonra da yanına tekrar geldiğimde bana:  ” Ne iş! bizim yanımıza niye geldin? Sen Fakih’sin fakihlerin yanına git!” derdi. Ben de susardım. Bana çok eziyet ederdi ve hatta beni döverdi. İlim öğrenmek için gidip tekrar döndüğümde bazan da; ” Bugün bize çok ekmek ve yiyecek geldi ama sana bir şey ayırmadık.” der ve adeta bana eziyet etmeleri için yanındakileri teşvik ederdi.

Bu sebeple onlar da bana: ” Sen fakihsin; burada ne işin var? bizim yanımıza sen niye geldin ki?” diye sitem ve eziyet ederlerdi.  Kalaidül Cevahir.

Görünüşte Seyit Abdülkadir Geylani şeyhi Hammed’ın nefisle mücadele metodu biraz sert olabilir ama işin bir de görünmeyen tarafı yani içyüzü var. Şeyhinin bunca ağır uygulamaları Seyid Abdülkadir Geylani’nin tahammül gücünü ve sabrını ölçmek ve geliştirmek için bir imtihandı. Zira tasavvuf kapasite, arzu ve istekler karşısında zorluklara ve sıkıntılara katlanma gücünü gerektirir.

Zehebi, ünlü eseri Siyerü A’lami’n-Nübela’da bu tür sohbet ve tasavvufi eğitimi takdirle karşılayarak Abdülkadir Geylani’nin Hammed’ın müritleri  arasında yer aldığını söyler. Aynı şekilde İbnü’l İmad da Şezeratü’z-Zeheb’inde şeyhin hayat hikayesini anlatırken şöyle demektedir. Şeyh Ebu Abdullah Hammad Abdülkadir Geylani’nin şeyhidir.