Aklın Fazileti

Bismillahirrahmanirrahim

İbn Abbas bir keresinde Hz. Aire (r.a)’nin yanına girer ve “Ey müminlerin annesi adamın biri -geceleri- az namaz kılıyor, çokça uyuyor; bir diğeri ise çokça namaz kılıyor, az uyuyor. Sence hangisi değerlidir?” diye sorar.

Aişe validemiz şöyle der: “Ben de Hz. Peygamber (s.a.v.)’e böyle sormuştum da, “En iyileri, en akıllıları dır” cevabını vermişlerdi. “Ey Allah’in Rasulü! Ben ibadetlerini soruyorum, (sizse akıllarından bahsediyorsunuz)” dediğimde ise, “Yâ Âişe! İnsanlar akıllarından hesaba çekilirler. Kim daha akıllıysa hem bu dünyada, hem de ahirette daha üstündür” buyurmuşlardı.

İbn Ömer’in rivayetine göre Hz. Peygamber: “Aklının sağlamlığını bilmeden kişinin Müslümanlığına hayran olmayınız” buyurmuştur.

Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle demişlerdir: “Allah Teâlâ önce kalemi, bilahere mürekkebi yarattı. Arkasından kaleme “Yaz!” dedi. “Neyi yazayım?” diye sorulması üzerine de, Olmuşu ve kıyamet gününe kadar olacakları..” emrini verdi. Sonra aklı yarattı ve “İzzetim hakkı için; seni, sevdiğim de kemale erdirecek, sevmediğimde ise eksik bırakacağım” buyurdu.

Abdurrahman b. Sabit, İbn Abbas’ın şöyle dediği rivayet etmiştir: “Allah Teâlâ aklı yarattığında ona “Git!” dedi, gitti: “Gel!” dedi, geldi. Sonra, “İzzetim hakkı için, senden daha güzelini yaratmadım. Seninle verip seninle alacağım yine seninle cezalandıracağım!” buyurdu.”

İdris, Vehb b. Münebbih’in şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Ben, Allah Teala’nın peygamberleri vasıtasıyla indirdikleri arasında şunu gördüm: “Şeytan, hiçbir şeyde mümine karşı zorlandığı gibi zorlanmaz. Yüz tane cahile tebelleş olur; yüzünü de kullanır ve hepsine boyun eğdirir.

Mümine musallat olur; ne kadar zorlanırsa zorlansın kaşından bir tek kıl dahi alamaz… Şeytanın dağları taş taş sökmesi, akıllı bir mümini aldatmasından daha kolaydır; çünkü akıllı ve basiret sahibi mümin onun için bir dağı yerinden oynatmaktan daha zor, demirden daha katıdır. Onu her türlü hileyle aldatmaya çalışır, güç yetiremez; kendi kendine, “Yazıklar olsun bana! Neden buna güç yetiremiyorum?” der.

Sonra onu bırakıp cahile yönelir. Cahili kolayca aldatır ve ona dünyadaki cezaları kırbaçlanma, recm, tiraş, yüz kızarması, el kesilmesi ve asılma. olan çirkin fiilleri işletir. Salih amellerde eşit, fakat biri diğerinden daha akıllı iki kimse arasında doğu ile batı kadar fark olabilir.”

Lokman (a.s.)’in oğluna şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Ey oğlum! Allah’a karşı akıllı ol! İnsanların bu konuda en akıllısı, ameli en iyi olandır. Şeytan akıllı kimseden kaçar ve onu aldatamaz. Ey oğul! Allah Teâlâ’ya akıldan daha üstün bir şeyle kulluk edilmemiştir.”

Ebu’l-Ala, Mutrifin, “Kul’a, imandan sonra akıldan daha üstün bir şey verilmemiştir” dediğini nakletmektedir.

Huleyd b. Da’lec, Muâviye b. Kurra’dan şöyle aktarmıştır: “İnsanlar hac eder, umre ve cihad yapar, namaz kılıp oruç tutarlar; kıyamet günündeyse akılları miktarınca mükafatlandırılırlar.”

Ebu Zekariya’nın “Kişi cennette aklı ölçüsünde zevk alır dediği aktarılmıştır.