Fukara İle Sohbet
Fukaralarla sohbet ederken, onları daima kendine tercih edeceksin. Hemen her şeyde; Yemekte, içmekte, giymekte, hoşa giden şeylerde, oturulan yerlerde, hemen her güzel şeyde, kendini daima onlardan alt görmelisin. Eşyaların hiçbirinde, kendini onlardan faziletli görmemelisin. Ebu Said b. İsa’nın şöyle dediği anlatıldı; Otuz sene fakirlerle sohbette bulundum. Onları sıkacak hiçbir söz benden çıkmadı. Onları tiksindirecek hiç mesele aramızda cereyan etmedi. Kendisine şöyle sordular;
– Bu iş nasıl oldu? Şöyle dedi;
– Ben onlarla olurken, daima nefsimin aleyhinde bulundum. Onların yanına vardığım zaman, sürür ve yumuşak huylu gittim. Onların yanına güzel huylu, hediyeli ve sebeplerden bir sebep bularak gittim.
Anlatılan sebeplerden ötürü, kendini onlardan üstün görmeyesin. Senin onlara hizmet etmeni kabul etmelerini canına minnet bilmelisin. Olmaya ki onlara minnet edesin, başlarına kakasın. Yapılan işi senden göresin.
Hatta bu işte sana kolaylık verip de başarılı kıldığı için, Allah’a şükür etmelisin. Seni, kendi seçme kullarına, yakınlarına, sevdiklerine hizmet ettirdiği için tekrar tekrar Allah’a şükür etmelisin. Zira salihlerden olan fakirler Allah’ın yakınlarıdır. Onun seçme kullandır. Nitekim bu manada, Resulullah (s.a.v) efendimiz şöyle buyurmuştur;
“Kur’ân okumasını bilenler, Allah’ın yakınları ve seçme kullarıdır.”
Ancak, asıl Kur’ân okumasını bilenler, Kur’ân hükümleri ile amel edenlerdir. Bir kimse Kur’ân okumasını bilir de, onunla amel etmez ise, onun Kur’ân ile bir yakınlığı yoktur.
Resulullah (s.a.v) efendimiz, bir başka hadis-i şerifinde ise şöyle buyurmuştur;
– “Bir kimse, Kur’ân’ın haramını helâl sayar ise, Kur’ân’a iman etmemiştir.”
Asıl ihsan, senden iyiliği kabul edenindir, senin değil.
Fakirlere İstemeden Vermek.
Fakirlerle sohbet edepleri arasında şu da vardır; Onları dilenecek duruma getirmeden vermek. Hiçbir şekilde onlar, istemek durumuna getirilmemelidir.
Şayet bir fakir sana rastlar da borç ister ise, ona hemen vermelisin. Ama dışta, sonra içinden o verdiğin borcu hibe edersin. Kısa zamanda da o borcu kendisine hibe ettiğini haber verirsin.
Fakire vereceğin şeyi bahşiş verir gibi açıktan ortaya atmayasın. Böyle bir durumda onu minnet altında bırakırsın ve utandırırsın.
Fakir ile sohbet edepleri arasında, onun ihtiyacını tezce yerine getirmek de vardır. Onun kalbini bu şekilde korumalısın. Zamanı uzatıp da onun dirliğini bozmayasın.
Zira fakir gününü gün edip günübirlik geçiren kimsedir. Nitekim bu manada şöyle gelmiştir;
– İnsanoğlu, gününün adamıdır. Onun, geleceği düşünecek vakti yoktur.
Şunu da fakirlerle sohbet edepleri arasında saymak gerekir ki; Fakiri çoluk çocuk göresin. Yani; kendisi çoluk çocuk sahibi ise.
Şayet fakire, çoluk çocuğundan ayrı, sadece kendisine yetecek miktar bir şey verecek olursan, onu sıkıntıdan ve gönül darlığından kurtarmış sayılmazsın. Ona vereceğin her şey; Ona ve çoluk çocuğuna yeteceği kadar olmalı. Böyle olduğu takdirde, kalbini meşgul eden şeylerden de kendisini kurtarmış olursun.
Şunu da fakir ile sohbet edepleri arasında saymak gerek; Hâlinden ne anlatılır ise, onu sabırla dinlemelisin. Seninle konuştuğu hâllerin tümünü, kendisini güler yüzlü karşılamalısın. Asık yüz, sert bakış, kaba sözle karşılamamalısın.
Şayet senden bir talepte bulunur ise, o talep ettiği şey de o anda sende yok ise, onu güzellikle sav. İmkân müsait olunca da dilediğini ver. Onu bir red ürküntüsü ile ümitsizliğe düşürme. Ta ki; Bir şey bulamamak, istediğin sende yerine gelmesinin ümitsizliği içinde yanından ayrılmamalıdır. Sırrını da sana açtığına pişman olmamalıdır.
– Niçin ona hâlimi anlattım? Diyerek kendi kendine hayıflanmamalıdır.
Bu durumda, çoğunlukla tabiî hâli ona ağır basar. Nefsi, kendisine saldırır, cehalet hâl âlemine üstün gelir. Durum böyle olunca, hem sana darılır, hem de Rabbine itiraz eder. Bilhassa, kendisine az kısmet verdiği ve halkına muhtaç bıraktığı için. Kendisine az, diğer halkına bol verdiği için.
Böyle bir şey onun kalbini kör eder. İman nurunu da söndürür. Böyle bir şeyden sorumlu olursun. Şayet onu geri çevirirken, edep dışı bir tavır takınırsan, onun kalbinin kırılmasına, kötü yönde kabarmasına sebep olursan.
Anlatılan durumda, fakir kimse, çok kere halktan bir şey isteme durumu ile; O hâlinde gizli duran ilim, maarif, yararlı şeylerden de mahrum kalır. Şayet sabredip bekleseydi, edebini de güzel eyleseydi, anlatılan hâller meydana gelirdi ve kendisine el, kalp ve ev zenginliği verilirdi. Yüce Allah’ın fazilet, nimet askerleri gelirdi. Kendisine rahmet, şefkat, kötülüklerden koruma eli yol gösterirdi. Şu ayet-i kerimenin manası, onun yanında bir gerçeklik kazanırdı;
– “Salihleri yöneten odur.” (A’râf Sûresi /196)
Bu manadan olarak, Yüce Allah kendisini korur; başkasına bırakmazdı. Bu arada kendisi eşyanın yaratanı Yüce Allah ile olurdu; onlara ihtiyacı kalmazdı.
Hemen her şey kendisine gelirdi, kendisi hiçbir şeye gitmezdi. Hemen her niyetli kendisini niyet ederek gelirdi. Onlar, kendisinden sır yolu ile faydalanır ve nur alırlardı. Onun güzel kokusundan koku alırlardı. Ama kendisi hiç de bunun farkına varmazdı. Zira o; Kalp yolu ile onların dışındadır. Mevlâ’sı ile meşguldür. Rabbi onu kendisine çekmiştir. Halka karışmak, nefse uymak, hevai arzulara kanmak, dünya ve ahiret işlerini isteme bağına tutunmak zulmetlerinden kurtarmıştır. Bu mana, bir ayet-i kerimede şöyle anlatıldı; “Hiç şüphe edilmeye ki; Cennet ehli bugün bir sürür ve sevinç içinde yaşar dururlar.” (Yâsin Sûresi /55) Cennet ehli dünyada iken, canlarını ve mallarını Yüce Rablerine vermişlerdir. Onun karşılığında cenneti almışlardır.
Bu manadaki ayet-i kerime de şöyledir;
– “Hiç şüphe edilmeye ki, Allah müminlerden canlarını ve mallarını satın alıp onun karşılığında kendilerine cenneti vermiştir.” (Tevbe Sûresi /111)
Böylece onlar dünyada iken, yokluğa razı olmuşlardır. Canlarında, mallarında, çoluk çocuklarındaki tasarruf Yüce Rablerine ısmarlamışlardır. Hemen bir şeyi, Şanı Yüce Mevlâ’ya ısmarlamışlardır. Ancak emirleri yerine getirmek, yasaklardan kaçınmak müstesna. Zira onlar, emirleri yerine getirirler, yasaklardan da kaçınırlar. Takdir edilen işlere teslim olurlar. Mahlûk şeylerden sakınırlar. Yersiz arzulardan ve ümitlerden geçerler. Hemen bütün yersiz istekleri terk ederler. İşte anlatılan manadan ötürü, Yüce Allah onları cennetine koyar. Orada, onlara öyle güzel şeyler verir ki, onları ne bir göz görmüş, ne bir kulak duymuş, ne bir kalbe gelmemiştir.
Nitekim üstte anlatıldığı gibi, Allah-û Teâlâ onlar hakkında şöyle buyurmuştur;
“Hiç şüphe edilmeye ki; Cennet ehli bugün bir sevinç içinde yaşar durular.” (Yâsin Sûresi / 55)
İşte dünyada anlatıldığı gibi yaptığı takdirde, fakirin durumu üstte anlatıldığı gibidir. Ameli ile Kur’ân emrinin zahirine göre yaşadığı takdirde kendisine cennet verilecektir. Rabbinden cenneti satın almıştır. Ev almadan evvel komşu almıştır. Allah rahmet eylesin, Rabia-i Adeviyye şöyle demiştir; “Komşu evden önce gelir.” Allah-û Teâlâ bir başka ayet-i kerimede şöyle buyurdu; “Her daim onun yüzünü görmek dilerler.” (Kehf Sûresi /28)
Allah-û Teâlâ geçmişte gelen peygamberlerin bazısına yolladığı kitaplarında şöyle buyurmuştur; “Sevgililer sevgilisi bana göre o kuldur ki, sırf rubûbiyet hakkını vermek için ibadet eder, başka bir dileği yoktur.”
Resulullah (s.a.v) efendimiz, bir hadis-i şerifinde şöyle buyurmuştur; “Allah-û Teâlâ cenneti ve cehennemi yaratmamış olsaydı; ona ibadet eden olmazdı.” Hz. Ali (r.a) de şöyle demiştir; “Allah cenneti ve cehennemi yaratmasıydı; ibadet ehli kimse olmazdı.”
Yüce Allah sırf zatı için ibadet edenleri şöyle anlattı; “Onlar takva ve mağfiret ehlidir.” (Müddessir Sûresi /56)
Bir fakir, anlatılan sıfatları özünde topladığı, Mevlâ’sından başka her şeyden özünü temizlediği, kalbini de eşya ile bağlantıdan alıp kötü olduğuna inandığı zaman hakiki manada bir mürid olur. Yüce Rabbi dışında her şeyden yana da kötü bulur. Bu durumda, Yüce Allah’ın keremine kalır ki, onu yönetimine almalı, ona delil olmalı ve zatı ile karşılaşıncaya kadar onu dünya nimetleri ile beslemelidir. Hatta daha ziyadesini de ihsan etmelidir.
Sonra onun için çeşitli mana rütbeler, nurlar, nimetler, temiz hayat, Yüce Allah’ın veli kullarına ve sevdiklerine vereceğini haber verdiğini o kuluna da verir. Bu manada Allah-û Teâlâ şöyle buyurdu; “Hiçbir nefis bilmez ki, gözü aydın edecek şeylerden onlar için neler saklanmıştır. Bütün bu olacaklar, onların amellerine birer mükâfattır.” (Secde Sûresi /17)
Resulullah (s.a.v) efendimiz de bir kudsi hadis-i şerifinde Allah-û Teâlâ’nın şöyle buyurduğunu anlatmıştır; “Ben salih kullarıma öyle şeyler hazırladım ki, onları bir göz görmemiştir. Bir kulak duymamıştır, hiçbir beşerin kalbine de gelmemiştir.” Bu hadis-i şerifi rivayet eden Ebu Hureyre (r.a) şöyle dedi; İsterseniz, şu ayet-i kerimeyi okuyabilirsiniz.
“Hiçbir nefis bilemez ki, gözü aydın edecek şeylerden onlar için neler hazırlanmıştır.” (Secde Sûresi /17)
Sana gelen bir fakirin eli dardır, ama kalbi zengindir. Mevlâ’sının emrini de daima yerine getirir. Sana gelen bu kimse, kendinden, çoluk çocuğunun hâlinden bahseder.
Yine bu durumunda o kimse, Rabbine itaatkârdır. Ondan korkar. Bütün bu hâller içinde senden bir şeyler istemeyi de bırakamaz. Zira bu hâl, Allah-û Teâlâ’nın ona vurduğu bir yüktür; bu hâlle onu iptilaya uğratmıştır. Bu manada, Allah-û Teâlâ şöyle buyurdu; “Biz, sizi birbirinizle denemeye tâbi tutarız; buna sabredecek misiniz?” (Furkan Sûresi / 20) Şunu da bilmek gerekir ki, o fakirdeki hâl devamlı değildir. Kısa zamanda geçebilir. O kimse de Yüce Allah’ın kendisine kısmet ettiği şeye kavuşur. Rabbinin yakınlığına kavuşmak sureti ile izzet bulur. Yüce Rabbinin bol ihsanlarına kavuşur.
Sana gelince, o fakiri hoş görmediğin, boş çevirdiğin, dileğini yerine getirmediğin için Allah-û Teâlâ seni cezalandırır.
Onun dileğini yerine getirebilirdin ne var ki, elin zengindi ama kalbin fakirdi. Nefsini ve Rabbini bilmez bir hâl almıştın. Nereden geldiğini ve nereye gittiğini bilmez bir hâlde idin. Senden zenginlik alınabilir. Daima eli boş fakir olursun. Tıpkı; Daha önce kalben fakir olduğun gibi. Bundan sonra, eşyaya daima muhtaç bir hâle gelirsin. Onlara karşı hırsın artar ki, doymak nedir bilmezsin. Her daim eşyayı arar durursun. Onu istemekle daimî bir azap içinde kalırsın. Senin kısmetin olmadığını bilmeden arar durursun. Bu manada şöyle denmiştir;
Cezaların en şiddetlisi, kısmette olmayanı aramaya koyulmaktır. Ancak Allah-û Teâlâ seni rahmetine boğmuş ise, o hâlden kurtulabilirsin. Allah seni ayıktırır, günahını anlar, istiğfar edersin. Allah’a tövbe edersin. Aşırı hareketini itiraf edersin. Bu durumunda Allah-û Teâlâ senin tövbeni kabul buyurur; seni bağışlar. Bütün bu hâlleri düşünerek Yüce Allah’a tövbe et. Zira O merhametliler merhametlisidir. Gafur Rahim’dir.
إرسال تعليق
İçinizde olan güzellik her zaman yazılarınıza ve dilinize aşkla dökülsün...