Medine Vesikası

Bu metin, Dr. Ramazan el-Bûtî, İbn Hişâm, İbn İshak, İbn Hayseme, İmam Ahmed ve Şeyh Gazzâlî gibi âlimlerin rivayetleri ve yorumları ışığında, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in Medine'ye hicretinden sonra hazırladığı, Medine Vesikası olarak bilinen tarihi antlaşma belgesini (Anayasa) incelemektedir.

---

I. Antlaşmanın Hazırlanması ve Kaynakları

Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine'ye geldikten kısa bir süre sonra şehrin büyük çoğunluğu İslam'ı kabul etti. Bunun üzerine:

* Antlaşmanın Amacı: Resulullah (s.a.v.), muhacirlerle ensar arasında yazılı bir antlaşma hazırlamış, bu anlaşmada ayrıca Yahudilerle sulh yapmış, onların dinlerine ve mallarına dokunulmayacağını ve lehlerine/aleyhlerine şartlar koşmuştur.

* Rivayetler:

- İbn Hişâm/Dr. Bûtî: Medine halkından pek çok Arap'ın İslam'ı kabul ettiğini, Evs'ten birkaç hane hariç Ensar'dan İslam'ı kabul etmeyen ev kalmadığını rivayet eder.

- İbn İshak: Antlaşmayı isnadsız olarak zikretmiştir.

- İbn Hayseme: Kesîr İbn Abdullah İbn Amr el-Muznî üzerinden isnadıyla zikrederek İbn İshak'ın söylediklerini kuvvetlendirmiştir.

- İmam Ahmed (Müsned): Amr İbn Şuayb'den, o da babasından, o da dedesinden rivayetle yazılı bir antlaşma yapıldığını belirtmiştir.

- İbn Seyyid en-Nâs ('Uyûn el-Eser'): İbn İshak'ın delilsiz zikrettiği belgenin İbn Hayseme'nin isnadıyla kuvvetlendiğini söyler.

---

📝 II. Antlaşma (Medine Vesikası) Metni

İbn İshak'ın rivayet ettiği ve İbn Kesir'in el-Bidâye ve'n-Nihâye'de özetlediği maddeler şunlardır:

"Bismillahirrahmanirrahim. Bu mektup Ümmî Peygamber Muhammed'den Kureyş ve Medine Müslümanları, onlara tabi olanlar, onlara lâyık olanlar ve onlarla birlikte cihad edenler arasındadır. Onlar bir ümmettir."

1. Müslümanlarla İlgili Maddeler

1-Kureyş muhacirleri (İslam'daki) eski diyet usullerine devam ederler.

2-Müminler barışta birliktirler. Bir mümin, ancak Allah yolunda savaşta başka bir mümine yardım eder.

3-Aralarında eşitlik ve adalet üzerine hareket ederler.

4-Muttaki müminler en güzel ve en doğru hidayet üzerinedirler.

5-Müminler, Kureyş'ten bir müşrike ne mal ne de bedenen yardım etmez, onu bir mümine değişmezler.

6-Kasıtsız bir mümini öldüren, velisi razı olana kadar kısasa tabidir. Müminler bu kısası gerçekleştirmek için yekvücut olmalıdır.

7-Bu mektuptakileri onayladıktan sonra bir caniye yardım etmesi veya onu himaye etmesi helal olmaz.

8-Bir hususta ihtilafa düşüldüğünde, başvurulacak merci Allah ve O'nun Resulü olacaktır.

2. Yahudilerle İlgili Maddeler

1-Yahudilerden kim bize tabi olursa ona yardım edilir.

2-Yahudiler, müminlerle birlikte savaştıkları müddetçe infak etmek durumundadırlar.

3-Benî Avf Yahudileri, müminlerle bir ümmettir.

4-Yahudilerin dini, köleleri ve canları kendilerine, Müslümanlarınki kendilerinedir. (Din ve can güvenliği teminat altına alınmıştır.)

5-Benî Neccâr, Benî Hâris, Benî Sâide, Benî Cûşem, Benî Evs, Benî Sa'lebe, Cefne ve Benî Şutaybe Yahudileri de Benî Avf Yahudileri gibidir.

6-Onlardan kimse Muhammed'in (s.a.v.) izni olmaksızın çıkamaz (askeri sefer vb. durumlarda).

7-Yahudilerin nafakaları kendi üzerlerinedir.

3. Genel Kurallar (Medine Savunması ve Yüksek Hüküm)

1-Medine içindekiler, bu mektup ehline haramdır (güvenlik bölgesi).

2-Kişinin komşusu kötülük ve zarar hususunda kendisi gibidir.

3-Aralarında kötülük değil nasihat ve iyilik olmalıdır.

4-Kureyş'e yardım edilmeyecektir.

5-Eğer Kureyş sulh ve barışa çağırırsa onlarla barış yapılacak; dine karşı savaşırlar ise herkes kendi tarafı adına Medine'yi müdafaa edecektir.

6-Fitne ve fesada sebep olunursa, başvurulacak hakem Allah (c.c.) ve O'nun Resulü Muhammed (a.s.)'dir.

---

Dersler ve Öğütler

Bu belge, insanlık tarihindeki en büyük hukuki belgelerden biri olarak kabul edilir ve İslam hukukunun temel taşlarındandır.

Sınıflandırma	Tespitler ve Çıkarımlar
Hukuki Temel	İslami hareket nerede bulunursa bulunsun, Müslümanlarla Müslüman olmayanlar arasındaki ilişkileri hukuki bir yapılaşma üzerine oturtmalıdır. (Fetvalar, Şûra ve Genel Maslahat belirleyicidir.)
Vatandaşlık	"Benî Avf Yahudileri, müminlerle bir ümmettir." ifadesi, çağdaş terminolojide "Bütün vatandaşlar bir tek millettir" anlamına gelir. Bu, İslam'a taassupla yaklaşanlara karşı bir cevaptır.
Hoşgörü ve Adalet	Şeyh Gazzali'ye göre, Resulullah (s.a.v.) kin ve taassubun tanımadığı af ve hoşgörü ilkeleri vaz'etmiştir. İslam, kendi dininden olmayan yabancılara zulmetmez, haklarını çiğnemez.
Siyasi Sistem	Dr. R. Bûtî'ye göre bu belge, modern bir anayasanın ele alıp çözüme kavuşturacağı her şeyi kapsar; "din ve devlet" bütünlüğünün bir kanıtıdır.
Devletin Amacı	Dr. Sibaî'ye göre, bu belge İslam devletinin sosyal adalet üzerine kurulduğunu gösterir. Temel ilke hak, adalet, iyilik ve insanların hayrına çalışmadır.
Şer'i Kaynak	Müslümanlar, ihtilaf ve husumetlerinde mutlaka Allah'ın Kitabı ve Resulünün Sünnetine başvurmalıdır.
Cihad ve Anlaşmalar	Antlaşmalar ve cihad hukuku, İslami hareketin seyrini belirleyecek iki temel taştır.

Özetle: İslam'ın Mucizesi

Bu belge, İslam devletinin kurulduğu yıl içinde, devletin iç ve dış nizamı için gerekli anayasal ve idari dayanakları ortaya koymuştur. Bu durum, İslam'ın sadece kişi ile Rabbi arasında bir din olduğu, hukuki düzenlemelerden yoksun olduğu iddialarını tamamen çürütmektedir.