Medine Toplum Yapısı

 

Siretü'n Nebeviyye 

Ders Notları

بِسْــــــــــــــــــــــمِ اﷲِارَّحْمَنِ ارَّحِيم

Medine Toplum Yapısı

Allahu Teala'nın Resulü (Sav) için hicret geri dünyaya İslam'ı davetin hareket noktası ve İslam'ın zuhurundan sonra İslam toplumunun ilk beşiği olan Medine şehri hakkında fikir edinmek gerekir. Ekonomik, Medeni, sosyal yapı, kabileler arasındaki bağlar ve ittifaklar arasında yaşayan diğer topluluklar ve onların güç ve sosyal ekonomik durumlarını öğrenmek gerekir.

Müşrik bir dine sapkın inançlara sahip olan toplulukların batıl inançlar karşısında dinin, medeniyetin çatıştırılmadan çeşitli topluluklara anlatılmasını sağlayacak bir zenginliğe ve ilme sahip olmak gerekir.

Tüm Siret kitaplarında Mekke ve Medine toplumunun konu başlığı altında incelendiğini görüyoruz. Bunun iyice anlaşılması gerekir. Tanımadığım bir toplumun kültür ve ananesine karşı İslam'ın anlatılmasında pratik yollar bulunamayacağı gibi problemler yaşanacaktır.

Resulullah (Sav) Medine'ye geldiğinde Hz Huzeyfe (ra) göre bize şöyle dedi: “İslam'ı kabul eden her kim varsa adını yazıp bana getirin. Ve biz kendisine 1500 kişinin ismini yazıp getirdik.” İslam'da ilk nüfus sayımı ile Medine'nin hangi kabilelerden oluştuğunu öğrenmiş bulunuyordu. Ayrıca Medine'de demografik yapı incelendiğinde Evs ve Hazreç iki kardeş idi, bunların soyundan gelen insanlar Medine'de iki rakip kabile oluşturdular. Kardeşler arasında Buas savaşında Hazrecliler yenildi ve şehirdeki Yahudilerle ittifak anlaşması yaptılar. Evs Kabilesi de Mekkeli müşriklerle ittifak anlaşması yapmaya yöneldiler. Bu işi kardeş kabile artık savaşmaktan bıkmışlardı.

Yahudiler ise 3 ayrı kabileye ayrılmışlardır bunlardan beni kaynuka hasretlerle beni kureyza ise eksilerle ittifak halindeydiler. Yahudiler içinde de işçi tutmalar mevcuttu Kaynuka Kabilesi Kuyumcu, Nadir kabilesi ziraatle, Kurayza Kabilesi ise deri tabaklama işiyle uğraşmakta idiler. Ticaret Yahudilerin çoğunlukta elinde bulunuyordu. Hatta Resulullah (Sav) efendimiz vefat ettiğinde zırhından yapılmış gömleği ödünç aldığı bir miktar tahıl karşılığında bir Yahudinin elinde rehin bulunuyordu.

Hristiyanlar ise Medine'de sayıları hemen hemen yok denecek kadar azdı. şehit olan Hanzala'nın babası Ebu amir Hristiyan olmuş ve daha sonra da Keşiş oldu İslam'a düşmanlık ettiği için Medine'yi terk etti. Mekkelilerin safında İslam'a karşı savaştı Uhud Savaşı'nda İslam'ın kökünü kazıyamadığı için Medine'den tekrar uzaklaşarak Bizans topraklarına yerleşmiş orada ölüp gitmiştir.

Medine şehri mahallelerden ve surlarla çevrilmiş bölgelerden oluşmakta idi. Hakikatte birbirine yakın ve toplu halde köylerden meydana gelmiş, böylece onlardan bir şehir oluşmuştur. Medine'nin doğu sınırı olan harrratul vakim'e nazaran daha mamur idi. Hz Peygamber (Sav) Yesrib'e hicret ettiği zaman beni Nadir ve beni kureyza'nın önemli kabileleri ve bir takım Yahudi aşiretleri harratul Vakim’de ikamet ediyor idi. Zaferoğulları, Harisoğulları, Muaviyeoğulları gibi Evs kabilelerine mensup kollar da burada oturmaktaydılar. Burada vakim adlı bir kalede bulunmaktaydı. Medine'nin coğrafi konumunu bilmenin, stratejik avantaj ve dezavantaj özelliklerini öğrenmenin Müslümanlar için büyük bir kazanç olacağını bilmek gerekir. Gerek Uhud savaşında gerek Hendek Savaşı'ndaki hamleler coğrafi konum değerlendirmesi hesaplanarak yapılmıştır.

Resulullah (Sav) Medine-i Münevvere'de muhacirler diğer şehirden Medine'den Medine'ye hicret etmişlerdi. Medine'de Mekke'ye nispeten daha küçüktü fakat burada hayat daha karmaşıktı bunu da çeşitli medeniyetler muhitler ve dinler bulunmaktaydı Bundan dolayı Resulullah (sav) orada karşılaşacağı problemler de çeşitlilik arz etmeye başladı şehrin insanlarını tek bir akide potasında eritebilmek için yapılan davette ancak Allah tarafından desteklenen bir peygamber başarılı olabilirdi Allahu Teala ona Hikmet hitap cücüğü ve değişik yapıda insanları toplama kuvveti vermişti çekişen Kuvvetleri birbiriyle çelişen arzuları Ancak o bir araya getirebilirdi Allahu Teala ona fazından bir muhabbet vermiş ve şöyle buyurmuştur: “O Allah ki seni kendi yardımı ve müminlerle kuvvetlendirdiği ve onların kalplerini sevgisiyle birleştirdi. yoksa eğer harcasaydın Onların kalplerini birleştiremez. fakat Allah par sev. çünkü her, hükmünde Hikmet sahibidir.” Enfal /62-63