Ruhî Devreler ve Günlük Virdlerin Zarureti

 

Sâlikin Azığı: İlim, Ruhî Devreler ve Günlük Virdlerin Zarureti

Seyr-i Sülûk yolu, kuru bilgi (nazariyat) ile yetinmeyi değil, amelî sonuçlar doğuran bir yaşantıyı gerektirir. Sâlikin kalbi, ancak sürekli beslenme, ikaz ve arınma ile hasta hâlden (içinde nifak ve iman bulunan) kurtulup, kandil gibi parlayan mümin kalbine dönüşebilir. Bu dönüşümün üç temel direği İlim, Ruhî Devreler ve Günlük Virdlerdir.

I. İlim: Sâlikin Aydınlık Rehberi

İlim, sâlike farz olan ve hayatındaki her anı düzenleyen fıkhî hükümleri öğretir. İlimsiz amel, bid'ate ve sapmaya yol açar.

- Zaruret-i Fıkıh: Resulullah (s.a.s.), İslâm'a yeni girene önce İslâm'ı (hükümlerini) öğretiyordu. Sâlik, farz-ı ayın bilgisini edinmekle yükümlüdür.

- Taassuptan Kaçınma: İlim yolunda sâlik, şahısların sevgisini veya kendi düşüncelerini hakikatin önüne koymaktan sakınmalıdır.
İmam Şâfiî (r.h.) buyurur: "Bir kimseye hak olan şey, Resulullah'ın (s.a.v.) Sünneti açıkça belli olduğu zaman, bir başkasının sözü için onu (Sünneti) terk etmesi helal olmaz."
- Kur’an ve Sünnete Sarılma: Sâlik, her türlü ilmi edinse de, Kur’an ve Sünnet’ten uzak kalmamalıdır.
- Mürşid Seçimi: İrşad makamını işgal edecek zat, sadece salih olmakla yetinmez; kâmil mürşid; şeriat hükümlerini bilmeli, fetva verebilmeli ve kalbe irşad etme ehliyetine sahip olmalıdır. Kalp, bu şartlar tahakkuk etmeden teslim edilmemelidir.

II. Ruhî Devreler: Kalbin İmanını Güçlendirme

Ruhî devreler (halvet, itikâf benzeri yoğunlaşma dönemleri), sâlikin kalbini bir hâlden başka bir hâle nakleden, imanı dağlar gibi sağlamlaştıran özel zaman dilimleridir.

* Sürekli Yenilenme: İman, elbise gibi yıprandığı için sürekli yenilenmeye muhtaçtır. Bu devreler, kalbin gafil olduğu, şehvet ve hastalıkların esiri olduğu zamanlarda hızlı bir değişim için mecburidir.

• Hadis-i Şerif: "İmanınızı yenileyiniz. Nasıl yenileyelim? diye sorulunca, 'Lâ ilâhe illallah' sözünü çokça tekrar ediniz," buyurdu. (Ahmed)

* Metod ve Ölçü: Bu devreler, Ramazan, haram aylar gibi özellikli zamanlara denk getirilebileceği gibi, sâlikin müsait olduğu kırk, yedi veya üç gün gibi sürelerle de yapılabilir. Ancak bu, çoluk çocuğun hakkını ve günlük vacipleri ihmal etmemek şartıyla yapılmalıdır.
İbn Ataullah el-İskenderî hikmetli sözünde, bu dengeyi işaret eder: "Vazifeleri terk etmek, Allah'ın nimetini azımsamaktır; ama vaktini israf etmek de, O'na olan hakkını azımsamaktır."
* Devre Programı (Örnek): Farzları cemaatle kılmak, Revâtib sünnetlere devam etmek, Duha (kuşluk) ve gece namazlarını eda etmek, Hatim okumaya gayret etmek, İstiğfar, salâvat ve tehlil (Lâ ilâhe illallah) gibi serbest zikirleri aksatmadan tekrar etmek.

III. Günlük Virdler: Kalbin Daimi Azığı

Sâlikin kalbinin sürekli terakki etmesi ve nurunu koruması için, az da olsa devamlı yapılan günlük bir ruhî gıdaya (vird) sahip olması zaruridir.

* Devamlılık İlkesi: Amellerin az da olsa sürekli olanı, kesintili olandan Allah katında daha sevimlidir.
Hadis-i Şerif: "Allah’a en sevimli olan ameller, az da olsa devamlı olanlardır." (Müttefekun Aleyh)
* Telafi ve Prensip: Günlük virdin asgari bir haddi belirlenmeli ve bu miktar yerine getirildikten sonra imkan nispetinde artırılmalıdır. Nefs tembelliğe meylederse, telafi edilmeli; telafi edilemediği zaman ise yeni bir başlangıçla düzene geri dönülmelidir.
* Virdin Kapsamı: Günlük virdler; farz ve nafile namazların edası, namaz tesbihatları, Kur'an’dan asgari bir cüz okumak ve çokça zikir çekmekten oluşur.
- Zikir Çeşitleri (Örnek): Günde yüz defadan az olmamak üzere İstiğfar (tevbe), Salâvat-ı Şerîfe ve Tehlil (Lâ ilâhe illallâhu vahdehu lâ şerîke leh...) çekmek.

Hasan-ı Basrî (r.h.) buyurur: "Bu dünya hayatında Allah'a karşı ihlaslı amele sarılan kimsenin, yeryüzünde kaybolmayacak bir hazinesi vardır."

Sâlikin hayatı; günlük virdler, haftalık ibadetler (Cuma), aylık ibadetler (Ramazan) ve ömürlük farzlarla (Hac) birbirini tamamlayan bir program olmalıdır. İlim, ruhî devreler ve günlük virdler, müminin Allah'ın rızasına ve kemâle ermesi için zaruri birer azıktır.