Seyr billah

Seyr billah Tasavvuf eğitiminin yedinci mertebesindeki sûfînin seyri “seyr billah” olarak isimlendirilmiştir. Seyr billah sûfînin Allahü Teâlâ ile olması anlamına gelmektedir. Tasavvuf eğitimi açısından ise bu sûfînin vahdette kesreti kesrette de vahdeti aynı anda müşâhade etmesidir. Bir başka ifade ile sûfînin cem’ ve fark halini aynı anda idrak etmesidir. 

Şeyhu’l-Kurrâ Muhammed b. Halife (ö.1020/1611’den sonra) tarafından bu durum sûfînin farkının cem’iyetini örtmemesi ve cem’iyyetinin de onun farkını perdelememesi olarak ifade edilmiştir. 

Etvâr-ı Seb’a müelliflerine göre seyr billah mertebesi sûfînin fenâ halinden sonra elde edeceği bekā halidir. Bu bekā hâlî sûfînin daha önceden tecrübe ettiği fenâ kılma halini ortadan kaldıran değil bilakis bu fenâ kılma halini de içeren bir bekā hâlidir. Bu durum nefiy ile isbatı, fenâ ile bekāyı aynı anda sûfînin tecrübe etmesi anlamına gelmektedir. Böylelikle insan-ı kâmil anlayışına göre tasavvuf eğitiminin gayesi olan insanın kapsayıcı varlık olması (kevn-i câmî’) ve tüm zıtlıkları içermesi bu merhalede anlamını bulmuş olmaktadır. “Attığın zaman da sen atmadın, Allah attı (Enfâl 8/17)” âyeti sûfîler tarafından böyle bir duruma işaret olarak yorumlanmıştır.

Manevî yolculuğun kemâli ve nihâyeti anlamına gelen seyr billah mertebesi aynı zamanda sûfînin Hz. Peygamber’e (sav) vâris olması anlamına da gelmektedir. Bu mertebe açısından bu verâset sûfînin halkın meşreplerine Hakk ile tenezzül etmesi, her hak sahibine hakkını vermesi ve sûfînin irşad makāmına yükselerek kabiliyetleri ölçüsünde halkı terbiye etmesidir. 

Etvâr-ı Seb’a müellifleri bu durumu sûfînin muamelesinin Allah ile olması şeklinde ifade etmişlerdir. Müelliflerden Şeyhu’l-Kurrâ “Bu kimse konuştuğunda Allah ile konuşur ve sustuğunda da Allah ile susar. Bu kimsenin hakikat semasına yükselişi ve hazlar yurduna iniş de ancak Hakk’ın izni ve temkini ile olmaktadır” diyerek bu hususa işaret etmektedir

Kaynak: TASAVVUF EĞİTİMİNDE ETVÂR-I SEB’A METODU - Muhiddin USTA