Mürsel Hadis

 

Mürsel Hadis Ne Demektir:

Lügat olarak: “göndermek, salıvermek, bırakmak” anlamındaki irsal mastarından türeyen mürsel kelimesidir.

Terim olarak: “tabiinden bir ravinin, kendisiyle Hz. Peygamber arasındaki sahabenin ismini atlayarak naklettiği hadis” manasına gelir.

Usul alimleri ve fıkıhçıların kullanımına göre: “münkatı‘, mu‘dal, müdelles ve muallak gibi senedinin herhangi bir yerinden bir veya birden çok ravisi düşen hadis” demektir.

Sahabenin doğrudan Resul-i Ekrem’den değil başka bir sahabeden duyduğu, ancak Resulullah’tan işitmiş gibi naklettiği hadise sahabe mürseli, bir ravinin, çağdaşı olmakla beraber görüştüğü bilinmeyen bir kişiden yaptığı rivayete el-mürselü’l-hafî denilmiş, mürsel hadis rivayet eden ravi için mürsil, bu şekilde rivayette bulunma eylemi için ise “irsal” terimi kullanılmıştır.

Mürsel Hadis Ne Zaman Ortaya Çıktı:

Mürsel hadis tabiin neslinde ortaya çıkmıştır. Sahabelerin birbirlerinden nakilde bulunurken sened zikretmelerine gerek görülmüyordu. Tabiin nesli hem birbirlerinden, hem sahabelerden nakilde bulunmaları hadisi kimden aldıklarını araştırmayı gerekli kılmıştır,  Hadis muhafazası için yapılanlar konusunda bahsedilmiştir.  Onların senedde  zikretmediği şahsın sahabe olması dolayısıyla hadisçilerin kullandığı anlamdaki mürsel hadis terim anlamını ilk asrın sonlarında kazanmıştır. Mürsel hadis rivayet ettikleri bilinen ve mürsellerinin makbul olup olmadığı tartışılan meşhur hadis imamlarının genellikle tabiin tabakası içinde yer alması da bunu göstermektedir.

Mürsel Hadis Zayıf Hadis midir?:

Zayıf hadis kısımlarından biridir.  Muhaddislere ve usul alimlerine göre ayrı ayrı tarifi yapılmıştır. Mürsel hadisin zayıf sayılmasının sebebi, senedinin muttasıl olmayışıdır.

Mürsel Hadis Dinde Hüccet(Delil) Midir:

Mürselin dinde hüccet olmadığını “hadis hafız ve münekkidleri ittifakla belirtmişlerdir (İbn Kesir, İhtisâru Ulumi’l-Hadis, Kahire 1951, s. 52). İmam Nevevi diyor ki: “Hadisçilerin çoğunluğu, bir çok fukaha ve usulcüler nazarında mürsel, zayıftır ve delil gösterilemez”. İmam Şafiî de aynı görüştedir (Suyuti, a.g.e., s.198). İmam Müslim de, Sahih’inin mukaddimesinde “Rivâyetlerden mürsel, bize ve haberlere vakıf kimselere göre delil değildir” demektedir (Müslim, Sahih, Mukaddime, Nşr. Fuad Abdulbaki, İA. ters. I, 30).

Sahabe Mürseli İle Amel Edilir Mi?:

Âlimlerin bir çoğu Sahabenin mürselini zayıf görmeyerek onunla amel etmektedirler. Rasulullah (s.a.s.)’den aldığında şüphe edilmeyen diğer bir sahabeden dinlemiştir ve bu sahabenin senedden düşmüş olması hadise zarar vermez. Nitekim sahabenin halini bilmemek de hadisi zayıflatmaz.

İmam Malik, Ebu Hanîfe ve diğer bazı imamlar, hadisin, mahrecinin bilinmesi ve müsned olsun mürsel olsun başka bir yönden rivâyet edilmesiyle sahih olacağını ileri sürmüşlerdir. Aynı şekilde, genellikle mürseli zayıf hadislerden sayan İmam Şâfiî’de bu şartlarla Saîd b. Müseyyib’in mürsellerini almakta tereddüt göstermemiş ve”İbnu’l-Müseyyib’in mürselleri, bizim görüşümüzde güzeldir” demiştir (Suyutî, a.g.e., s. 198).

Mürsel Hadisin Dereceleri:

Bir kaç derecesi vardır sırasıyla

Sahabe Mürseli: Resulü Ekrem (sa) hadis dinlemiş olan sahabenin murselidir.
Tabiin murseli: Tabii yine mensup herhangi bir zaten Resulü Ekrem buyurdu ki Resulullah yaptı ki diyerek Hadise hangi sahabeden dinlediğini belirtmeden yaptığı rivayet denir.

Mürsel hadis rivayetleri ile meşhur olanlar:

Mürsel rivayetle meşhur olanlara gelince; Medinelilerden Said İbni müseyyeb, Mekke’den Ata İbni Ebi Rabah, Basradan Hasan El Basri, kufe’den İbrahim en Nehai, Mısırlılardan said İbnu ebi Hilal, Şamlılardan Mekhul vardır. Mürsel’in en sıhhatli olanı İbni müseyyeb den alındandır. Kendisi sahabe çocuğu olmakla birlikte aşere-i Mübeşşere ile karşılamıştır. İmam Malik bu yedilerin icmaını bütün ümmetin icma-ı addederdi.

Mütekaddimin imamlar ibnu Müseyyebin mürsellerini tedkik edince Sahih senetlerle başkalarınca rivayet edildiğini görmüşlerdir. Bu şartlar Onun dışındaki mürsellerin mevcut değildir.

Mürsel Hakkında Ulemandan Varid Olan Hükümler:

Suyuti, Tedrib’de  Mürsel hakkında ulemadan varid olan hükümleri şu şekilde hulasa etmiştir.

1- Mutlak olarak hüccettir

2- Bazı kayıtlarla hüccettir

3- İlk üç asrın Mürselleri hüccettir

4- Adl’dan başka kimseden rivayet etmemekle bilinen zaten Mürseli hüccettir

5- Sadece Said İbni müseyyeb mürselleri hüccettir

6- Bir babda başka bir rivayet yoksa Mürsel ücrettir

7-  Müsnedden daha kavidir

8- İrsalle amel vacip değildir, menduptur

9- Sahabi mürseli hüccettir….

Mürsel Hadis Kitapları Varmıdır:

Mürsel hadisleri bazıları müstakil kitap olarak Tedvin etmiştir. Ebu Davud sicistani veİbnu Ebi Hatim’in telifleri kitabul merasil adını taşımaktadır. Ebu Said Selahuddin el-Alai’nin kitabı da Cami’u’t- Tahsil fi Ahkami’l Merasil adını taşır.