Sünnet-i Müekkede Ve Gayr-ı Müekkede Nedir

 

Sünnet-i Müekkede Ve Gayr-ı Müekkede Ne demektir

Sünnet-i Gayr-ı Müekkede

Hz. Peygamber (ﷺ)’in bazen yapıp bazen de terk ettiği ameller. Bu gruba giren sünnetleri yerine getirmek sevap kazandırır. Terk eden ise ceza, kınama ve azarlamaya müstahak olmaz.(1) Yatsı namazı ve ikindi namazlarının ilk sünnetleri sünnet-i gayr-ı müekkededir. Hz. Peygamber(ﷺ)’in giyinişi, oturup kalkması, taranması ve ayakkabı giymesi vb. hareket ve tavırlarını ifade eden sünnet-i zevaidlerde bu gruba girer.(2) 

Sünnet-i Müekkede

Hz. Peygamber (ﷺ)’in devamlı olarak işleyip nadiren terk ettiği; farz ve vacib olmayan amelleri. Buna Sünnet-i hüda adı da verilir.(3)  Fukaha’dan bazıları ise sünnet-i müekkede’yi Hz. Peygamber (ﷺ)’in terk etmeksizin yaptığı ameller olarak anlamışlardır.(4)  Sünnet-i müekkedeleri yerine getirme dini hayatı kemale erdirmeyi ifade eder.(5)  Zira bu tür sünnetler farz ibadetlerde yapılması ihtimal dahilinde olan kusurları telafi için meşru kılınmışlardır.(6) Bu sebeple sünneti müekkedeleri terk etmek dinle alay kabul edilmiştir. 

Hz. Peygamber (ﷺ) “sünnetimi terk eden şefaatime nail olamaz” buyurmuştur. Buna göre sünnet-i müekkedeleri terk etmek harama yakındır ve Hz. Peygamber(ﷺ)'in şefaatinden mahrum kalma neticesini doğurur. Ancak buradaki terkten maksat özürsüz olarak sünnet olan fiili işlememekte ısrar etmektir. Mesela bir kimsenin abdest azalarını bir defa yıkamakla yetinip bunu adet haline getirmesi böyledir ve bunu yapan günahkar olur.(7) Sünnet-i müekkedeleri yerine getiren kişi ise sevap kazanır.(8) 

Mesela sabah namazının farzından önce iki rekat, öğle namazının farzından önce dört rekat, sonra iki rekat, akşam namazının farzından sonraki iki rekat ile yatsı namazının farzından sonra kılınan iki rekatlık namazlar sünnet-i müekkede’ye örnektir.(9)  

Bu konuda Hz. Peygamber (ﷺ) günde belirtilen bu on iki rekat sünneti kılmaya devam eden kişiye Allah Teala’nın cennette bir köşk bina edeceğini haber vermektedir.(10) Ayrıca cemaatle namaz kılmakta sünnet-i müekkededir. Özürsüz olarak cemaati terk etmeyi Hz. Peygamber’in hoş karşılamadığı nakledilmiştir.(11) 

Bunlardan başka Necaset olduğu zannedilen ellerin yıkanması(12) Abdest alırken misvak kullanmak(13)  yine abdest alırken ağız ve burnu iyice yıkamak (14)  Parmakları hilallemek(15) Abdest alırken, abdest azalarını üç defa yıkamak.(16)  Ezanı yüksekçe bir yerde okumak(17) Sünnet-i müekkede’nin örneklerindendir.

Dip Notlar:

1-(Seyyid Şerif el-Cürcani, et-Ta’rifat, Beyrut 1403/1983, s. 122; İbn Nüceym, el-Bahru’r-Raik, Kahire 1311, I, 17-18)

2-(İbn Abidin, Reddül-Muhtar, Kahire 1272-1324, I, 321).

3-(Seyyid Şerif el-Cürcani, et-Ta’rifat, Beyrut 1403/1983, s. 122; Damad, Mecme’ul-enhur, İstanbul 1328, I, 12; İbn Abidin, Reddü’l Muhtar Kahire 1272-1324, I, 70).

4-(İbn Nüceym, el-Bahru’r-Raik, Kahire 1311, I, 17-18).

5-(Seyyid Şerif el-Cürcani, a.g.e., s. 122).

6-(İbn Abidin, a.g.e., I,191).

7-(İbn Abidin, a.g.e., I, 70-71).

8-(Cürcani, a.ge., s. 122). 

9- (el-Mevsıli, el-İhtiyar, İstanbul 1987, 465; Alaüddin el-Haskefi, ed-Dürrül-Münteka (Mecma’ul-enhur kenarında) I,130).

10-(Tirmizi, Salat, 189; Nesai, Kıyamül-leyl, 66; İbn Mace, İkamet, 100).

11-(el-Mevsıli, a.g.e., I, 57; Damad a.g.e., I,107). 

12- (İbn Abidin, a.g.e., I, 75). 

13-(a.g.e., I, 77);

14- (a.g.e., I, 79);

15-(a.g.e., I, 80);

16-(a.g.e., I, 80);

17-(a.g.e., I, 257)

Kaynak: Şamil İslam Ansiklopedisi