Seçilmiş Kulların Namazı

Havassın (yani seçilmişlerin) namazı Yusuf bin Ussam’dan bildirildiği gibidir. Yusuf bin Ussam, Horasan camilerinden birine uğrar orada büyük bir halka görür ve kimler olduğunu sorar. Hatem’in halkasıdır. Hatem orada zühd ve vera’dan, havf ve recadan (Korku ve ümidden) bahseder dediler. Yusuf bin Ussam, talebesine, kalkınız, sizinle gidip Hatem’e namazdan bir şey soralım cevap verirse onun tedris halkasına oturalım dedi ve bu düşünce ile Hatem’in huzuruna gelip selam verdi. 

Sonra, Allahu Teâlâ sana merhamet eylesin, bir sorum var deyince, Hatem buyurun,sorun der. Namazdan soracağım efendim der. Hatem (rahimehullah), namazın maritetinden mi, yoksa edeplerinden mi soracaksın? Çünkü burada mesele iki olup, ikisine de cevap vermek vacib olur buyurunca, Yusuf bin Ussam, size namazın edeplerinden soracağım dedi. 

Hatem, namazın edepleri, senin Allahü Teâlâ'nın emrini yapmaya kalkman, sevap bekleyerek uğraşman, niyetle girmen, tazim ile tekbir etmen, tertil ile kıraatin, huşu ile rükün, tevazu’ ile secden, ihlas ile teşehhüdün ve rahmet ile selam vermendir buyurdu. Yusuf’un ashabı Hatem’e, namazın marifetinden sorun dediler. Yusuf namazın marifetinden sorar. Hatem, namazın marifeti, namazda Cenneti sağ, Cehennemi sol, Sıratı ayaklarının altında, mizanı da iki gözünün önünde bulundurman, Allahü Teâlâ'yı görür gibi ibadet etmendir. Zira sen onu görmüyorsan, o seni görüyor.

Dışını, içini ve bütün gizli şeylerini Allah Teâlâ'nın bildiğini düşünmen ve ona göre bir halde bulunmaklığındır buyurur. Bunun üzerine Yusuf Hatem’e hitaben: Ey genç, sen bu şekilde namazı ne zamandan beri kılarsın deyince, yirmi seneden beri kılarım buyurur. Bunu duyunca, Yusuf, ashabına, kalkınız elli yıllık namazımızı kaza ve iade edelim der.

Sonra Hatem Yusuf’a bakıp bu elli yıllık namazının sizce kaza ve iadesi gerektiğini nereden anladınız buyurur. Yusuf bin Ussam, ey Hatem şu anda bize anlattığınız manalardan çıkardım der.

Ebu Hazım, A’rac’ın (Rahımehullah) hikayesi de buna uygun olduğundan bunu da bildirelim. Ebu Hazım (Rahımehullah) der ki: Deniz kenarında idim. Resulullah’ın(sav) ashabından birisi gelip bana Ey Eba Hazım sen layıkıyla namaz kılmayı biliyor musun dedi. Nasıl güzel namaz kılmayı bilmem ki, farzları ve Resulullahın işlediği sünneti biliyorum dedim. Ey Eba Hazım, namaza durmadan önce üzerindeki farzlar nedir dedi. Altı şeydir dedim. O altı şey nedir buyurdu.

Abdest almak, avret yerini örtmek namaz için temiz yer seçmek, namaza kalkmak, niyet etmek ve kıbleye dönmektir dedim. Ey Eba Hazım, evinden mescide hangi niyetle gidersin buyurdu. İbadet niyeti ile çıkarım dedim. İbadete hangi niyetle durursun buyurdu. Allah Teâlâ'nın kulu olduğumu düşünerek ve bilerek, kulluk vazifemi yapmak niyeti ile dururum dedim. Bana bak, Ebû Hâzım, kıbleye dönerken ne yaparsın sordu. Üç farz, bir sünnetle kıbleye dönerim dedim. Bunlar nelerdir sordu.

Kıbleye dönmek farzdır, niyet farzdır, ilk tekbir farzdır, ellerini kaldırmak sünnettir dedim. Senin üzerine farz ve sünnet olan tekbirler kaçtır sordu. Tekbirler doksan dörttür. Beşi farz, diğerleri sünnettir dedim. Namaza ne ile girersin sordu. Tekbir ile [Allahü Ekber] girerim dedim. Namazın bürhanı nedir sordu. Kıraat’tır [okumaktır] dedim. Namazın cevheri nedir sordu. Namazdaki tesbih’dir [Sübhaneke okumaktır] dedim. Namazın ihyası nedir dedi. Huşu’ ve hudu’dur dedim. Huşu’ nedir sordu. Sükûndur [hareketsizlik] dedim. Namazın tahrimi nedir sordu. Tekbirdir dedim. Namazın tahlili nedir sordu. Namazın tahlili (çözülmesi) selamdır dedim. 

Namazın şiarı nedir diye sordu. Bitince tespih’dir dedim. Bütün bunların anahtarı nedir sordu. Abdesttir dedim. Abdestin anahtarı nedir sordu. Besmele ile başlamaktır dedim. Besmelenin anahtarı nedir sordu. Niyettir dedim. Niyetin anahtarı nedir sordu. Yakindir dedim. Yakının anahtarı nedir sordu. Tevekküldür dedim. Tevekkülün anahtarı nedir sordu. Allah korkusudur dedim. Korkunun anahtarı nedir sordu. Reca’dır [ümiddir] dedim. Reca’nın anahtarı nedir sordu. Sabırdır dedim. Sabrın anahtarını sordu, rızadır dedim. Rızanın anahtarını sordu. Taattır dedim. Taatın anahtarını sordu. İtiraftır dedim. İtirafın anahtarını sordu. Vahdâniyyet ve Rubûbiyyeti itirafıdır dedim. Bunların hepsini ne ile elde ettin sordu. Talim ile dedim. Talimi nasıl elde ettin dedi. Akil ile dedim. Akli ne ile kazandın dedi. Akil ikidir. Birisi Allahü Teâlâ'nın, insanda yarattığı akıl olup, insanın bunda hiç tesiri yoktur. Diğeri Allahu Teâlâ'nın terbiye ve te’dibi ile ve kulun edinme ve marifetiyle olan akıldır. 

Bunların ikisi bir araya gelince, biri diğerini kuvvetlendirir dedim. Bunların hepsini ne ile elde ettin dedi. Tevfik ile elde ettim ve: «Allahu Teâlâ bize ve size sevdiği ve beğendiği şeylerde tevfik ihsan eylesin) dedim. Sonra bana: Allahü Teâlâ'ya yemîn ederim ki, Cennetin anahtarını ikmal ettin, tamamladın. Üzerine farz nedir? Farzü’l-farz nedir? Farza götüren farz nedir? Farza giren sünnet nedir? Kendisiyle farz tamam olan sünnet nedir sordu. Farz namazdır. Farzü’l-farz taharettir. Farza götüren, yardım eden, suyu sağ eline alıp sol eline dökmendir.

Farza giren sünnet, su ile parmaklarını tahlildir [hilâllamaktır]. Kendisiyle farz tamam olan sünnet, sünnet olmaktır dedim. Bana kendine bir hüccet bırakmadın deyip, sonra yemek yerken, üzerine ne kadar farz ve sünnet vardır sordu. Ben yemek yemede farz ve sünnet var mıdır dedim. Evet dört farz, dört sünnet ve dört edeb vardır. Farzlara besmele ile başlamak, hamd etmek, şükretmek ve Allahü Teâlâ'nın sana ihsan ettiği nimetini tanımaktır [bunlar o yüksek zatın içtihadı veya ilmidir]. 

Sünnetleri yemek yerken, sol ayak üzerine oturup [sağ ayağı dikmek], üç parmakla yemek, yemeği iyi çiğnemek ve parmakları yalamaktır. edepleri, elini yıkamak(Hanefilere göre yemekten önce elleri yıkamak sünnettir.) Lokmayı küçük almak, kendi önünden yemek, yerken arkadaşına ve yanında olanlara az bakmaktır dedi. Ve Resulullah’ın sav böyle yaptığını anlattı.

Kaynak: Gunyetüt Talibin Abdulkadir Geylani