Sohbet ve Kardeşlik

Ebu Hafs Haddad’a müridin sohbet ve arkadaşlıkta ki edebi sorulunca şöyle demiştir:

“ Mürid ve büyüklere hürmet etmeye, kardeşleriyle iyi geçinmeye, küçüklere nasihat etmeye, büyüklerin yolunda olmayanla arkadaşlık etmemeye, başkalarını kendine tercih etmeye, din ve dünya işlerinde kardeşlerinle yardımlaşmaya dikkat et.”

Seyyid Abdulkadir Geylani:

“ Tarikat kardeşlerin ile sohbet et onlarla beraber bulun, onlara devamlı ikram eden ol, onlara mürevvet (cömertlik ve iyilik) göster, kusurlarını ve kabahatlarını af eyle, onlara hizmet et, kendine hizmet ettirme, onların senin üzerinde hakları olduğunu unutma, kardeşlerinin söz ve işle-rinde uygunluk göster, onlarla olduğunda her işlerine karışan olma, onlarla fena geçim yolu tutma, daima kendi halinle meşgul ol, onlara devamlı mazaret beyan eden, ayıp kusurları devamlı yüze vuran olma. Gıybet ve nemime gibi hallerle karşılaşırsan kızgınlıkla değil tatlılıkla nasihat edenlerden ol.

   Kardeşlerinin güç yetiremeyeceği şeylerde onları zora sokma, onlar için dua eden ol, onlara tevazu kanadını indir onları koru ve muhafa eyle, onlardan gördüğün eziyeti sır bil, açığa vurma sabırlı ve metanetli ol, güzel sözden ayrılma, ayıpları açığa vuran değil İslam'ın ölçüsünde saklayan ol, kendini onlardan daha aşağıya gör.”

Bunlarla birlikte bazı edepleride şöyle sıralayabiliriz:

1-      Elindeki malı ve mülkü kendine ait görme

2-      Kardeşini her haliyle kabul edip sev

3-      Fazilet ve üstün gördüğün kimseyi öne geçir

4-      Dünya ehli ile arkadaş olma

5-      Karşılık beklemeden güzel muamelede bulun

6-      Yumuşak davranan ol

7-      Esef eden olma

8-      Aralarından ayrılma hususunda onları kırma

9-      Küçüklere şefkatli ol

10-   Kardeşlerine güvendiğini göster

11-   Kardeşlerine yük olma

12-   Kardeşlerine yağcılık etme

13-   Her işte ölçülü davranmayı tercih et

14-   Kardeşlerinin seni idareye mecbur bırakma

Yabancılarla olan sohbet ölçüsü sırları açmamak, kötü huylara sabretmeli, kötü huylarına karşılık sabırla hareket ederek lisanı bozmamalı onlarla sık görüşmemeli. Allah kusurları af edendir diyerek hayır ve iyilik yolu gözetilmeli.

Zenginlere tama etmemeli, onlara karşı ihtiyaçsız görünmeli, zenginlere ellerindeki maldan ötürü yanaşılmamalı, hepsini kalbinden çıkarmalı, onların verdiklerine ve ihsanlarına karşı alçalmamalı, kendini küçültmemeli, onlara tevazu etmekten dini korumalıdır. Kendini zengin olandan üstün görmemeli, bilakis nefsini kibir ve gururdan kurtulması için bu insanları kendinden iyi düşünmelidir.

Fakirleri kendine tercih eyle her türlü konuda onlarla ol, onların yanında kırıcı olmamalı, tevazu sahibi olmalıdır. Onlara hizmet eden ol, senden istemeye hacet bırakmadan varsa imkânın veren ol, onlara gizliden sadaka veren ol, onları incitme, onları utandırma.