Ulul Emr Hakkında Ayet Ve Hadisler

  

Bismillahirrahmanirrahim

 Ulul Emr Hakkında Ayet Ve Hadisler

Ulul Emir Ne Demektir:

Sözlükte “emir sahipleri” manasına gelir. Emir kelimesi “iş” ve “buyurma” anlamlarını içerdiğinden ülü’l-emr hem yetkili hem de görevli kimseleri ifade eder. Dini literatürde başta devlet başkanı olmak üzere toplumun üst yöneticilerini, toplumsal sorumluluk ve otorite sahibi kimseleri içine alan kapsamlı bir tabirdir. Benzer bir tabir olan evliyâü’l-umûr da (tekili veliyyü’l-emr) velayetle ilgilidir, bununla amme velayetine sahip kimseler kast edildiğinde ülü’l-emr ile örtüşen bir anlam kazanır.

---

Nisâ / 59. Ayet

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا اَط۪يعُوا اللّٰهَ وَاَط۪يعُوا الرَّسُولَ وَاُو۬لِي الْاَمْرِ مِنْكُمْۚ فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ ف۪ي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ اِلَى اللّٰهِ وَالرَّسُولِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِۜ ذٰلِكَ خَيْرٌ وَاَحْسَنُ تَأْو۪يلًا۟

“Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e itaat edin ve içinizden kendilerine yetki verdiğiniz yöneticilere de itaat edin. Eğer Allah’a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, hakkında anlaşmazlığa düştüğünüz bir meseleyi hemen Allah’a ve Peygamber’e arz edin. Böyle yapmanız, hem hakkınızda daha hayırlıdır, hem de netice itibariyle daha güzeldir.”

---

Nisâ / 83. Ayet

وَاِذَا جَٓاءَهُمْ اَمْرٌ مِنَ الْاَمْنِ اَوِ الْخَوْفِ اَذَاعُوا بِه۪ۜ وَلَوْ رَدُّوهُ اِلَى الرَّسُولِ وَاِلٰٓى اُو۬لِي الْاَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذ۪ينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْۜ وَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ اِلَّا قَل۪يلًا

“Onlara, Müslüman toplumun güvenliğini ilgilendiren veya müminler arasında korku ve paniğe yol açabilecek bir haber geldiğinde, olayın sebep olabileceği zararları düşünmeden, onu hemen yayı verirler. Halbuki onlar bu haberi Resulullah’a ve aralarındaki yetki sahibi kimselere götürselerdi, işin iç yüzünü araştırıp ortaya çıkarabilecek olanlar, elbette onun mahiyetini anlayıp, ne yapılması gerektiğini bilirlerdi. Eğer Allah’ın üzerinizde lütfü ve rahmeti olmasaydı, pek azınız hariç, hepiniz şeytana uyup giderdiniz.

---

En’âm / 105. Ayet

وَكَذٰلِكَ نُصَرِّفُ الْاٰيَاتِ وَلِيَقُولُوا دَرَسْتَ وَلِنُبَيِّنَهُ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ

“Biz ayetleri böyle döne döne, türlü türlü açıklıyoruz ki gerçeği anlasınlar. kafirler: “Sen bunları bir başkasından ders almışsın, bize anlatıyorsun” diyeceklerdir. Ama biz diliyoruz ki, öğrenmek niyetiyle araştıranlar için gerçeği Kur’an’da apaçık ortaya koyalım.”

---

Ulul Emr Hakkında Hadisler:

…Ibn Cüreyc dedi ki: “Ey inananlar, Allah’a itaat edin. Resule ve sizden olan (halifelere, hakimlere, alimlere, hak ve adalet üzere olan) emir sahibine itaat edin…” (ayet-i kerimesi) Abdul­lah b. Kays b. Adiyy (hakkında indi) Peygamber (s.a) onu bir seriyye de gönder(miş)di. Bana bunu Ya’la, Said b . Cübeyr’den O da İbn Abbas’dan naklen haber verdi.”

---

 …Abdullah b. Amr’den rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.) şöyle buyurmuştur:

“Kendisine (Allah’a ve Resulüne) isyan emredilmedikçe hoşlandığı ve hoşlanmadığı bir işte (amiri) dinlemek ve (ona) itaat etmek Müslüman bir kimseye vaciptir. Fakat kendisine (Allah’a veya Resulüne) isyan emredilirse o zaman (hiç bir amiri) dinlemek de yoktur, itaat da yoktur.”

---

Ebû Hureyre ra’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sav şöyle buyurdu:

“Bana itaat eden Allah’a itaat etmiş, bana karşı gelen Allah’a karşı gelmiş olur. Devlet başkanına itaat eden bana itaat etmiş, devlet başkanına karşı gelen bana karşı gelmiş olur.”

Buhârî, Cihâd 109, Ahkâm 1; Müslim, İmâre 32, 33. Ayrıca bk. Nesâî, Bey’at 27; İbni Mâce, Mukaddime 1, Cihâd 39

---

Enes ra’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sav şöyle buyurdu:

“Üzerinize tayin edilen yönetici, başı kuru üzüm gibi siyah bir köle de olsa sözünü dinleyip kendisine itaat ediniz.” Buhârî, Ezân 54, 56, Ahkâm 4. Ayrıca bk. Buhârî, Cihâd 39

---

Ebû Ümâme Sudayy İbni Aclân el-Bâhilî ra’den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sav’i Vedâ hutbesi’nde şöyle buyururken dinledim demiştir:

“Allah’tan korkunuz. Beş vakit namazınızı kılınız. Ramazan orucunuzu tutunuz. Mallarınızın zekatını veriniz. Yöneticilerinize itaat ediniz! (Bu takdirde doğruca) Rabbinizin cennetine girersiniz.”  Tirmizî, Cum’a 80

---

Ebü’l-Velid Ubâde İbni Sâmit  ra  şöyle dedi:

Biz Resûlullah sav’ e zorlukta ve kolaylıkta, sevinçli ve kederli anlarda, başkaları bize tercih edildiği zamanlarda kendisini dinleyip itaat etmeye, açıkça küfür sayılan bir şey yapmadıkları sürece devleti yönetenlerin işlerine karışmamaya, nerede olursak olalım hakkı söyleyeceğimize ve Allah hakkı için hiçbir kınayıcının kınamasından korkmayacağımıza dair bey’at ettik. Buhârî, Ahkâm 42; Müslim, İmâre 41. Ayrıca bk. Nesâî, Bey’at 1, 2, 3; İbn Mâce, Cihâd 41

---

Ebû Hüneyde Vâil İbni Hucr ra. şöyle dedi: Seleme İbni Yezîd el-Cu’fî Resûlullah sav’e:

– Ya Nebiyyallah! Başımıza kendi haklarını bizden isteyen, fakat bizim hakkımızı bize vermeyen yöneticiler tayin edilirse, bize ne yapmamızı emredersin? diye sordu.

Resul-i Ekrem onun bu sorusuna cevap vermedi. Bir daha sorunca Resulullah sav şöyle buyurdu:

– “Onların sözünü dinleyip kendilerine itaat edin. Onlar yapmaları gerekenden, siz de yapmanız gerekenden sorumlusunuz.”

Müslim, İmâre 49-50. Ayrıca bk. Tirmizî, Fiten 30

---

Ebû Hureyre ra’den rivayet edildiğine göre Resulullah sav şöyle buyurdu:

– “İsrailoğullarını peygamberler yönetirdi. Bir peygamber ölünce, yerine bir başka peygamber geçerdi. Fakat benden sonra peygamber gelmeyecek, birçok halifeler gelecektir.”

Bunun üzerine Ashab-ı kiram:

– Yâ Resulallah! Bize bu konuda ne yapmamızı emredersin? diye sordular.

Resul-i Ekrem sav şöyle buyurdu:

– “Halifelere başa geçiş sırasına göre bîat edin. Sonra onlara karşı görevinizi yapıp itaat edin. Onlar size karşı görevlerini yapmazlarsa, Allah’tan size yardım etmesini isteyin. Zira size karşı görevlerini yapıp yapmadıklarını Cenâb-ı Hak onlardan soracaktır.”

Buhârî, Enbiyâ 50; Müslim, İmâre 44. Ayrıca bk. İbni Mâce, Cihâd 42

---

Ebû Necih İrbâz İbni Sâriye  ra. anh  şöyle dedi: “Resulullah sav bize çok tesirli bir öğüt verdi. Bu öğütten dolayı kalpler ürperdi, gözler yaşardı. Bizler:

– Ey Allah’ın Resulü! Bu öğüt, sanki ayrılmak üzere olan birinin öğüdüne benziyor, bari bize bir tavsiyede bulun, dedik. Bunun üzerine:

– “Size, Allah’a çok saygı duymanızı, başınıza bir Habeşli köle bile emir olsa, onu dinleyip itaat etmenizi tavsiye ederim. Benden sonra sağ kalıp uzunca bir hayat sürenler pek çok ihtilaflar görecekler. O zaman sizin üzerinize gerekli olan, benim sünnetime ve doğru yolda olan Hulefa-yi Raşidin’in sünnetine sarılmanızdır. Bu sünnetlere sımsıkı sarılınız. Sonradan ortaya çıkarılmış bidatlardan şiddetle kaçınınız. Çünkü her bid’at dalalettir, sapıklıktır”  buyurdular.

Ebû Dâvûd, Sünnet 5; Tirmizi, İlim 16. Ayrıca bk. İbni Mâce, Mukaddime 6