Dinde aşırı gitmek

Burada aşırı gitmekle kastedilen dinin sınırlarının dışına çıkmak değil dinin sınırları içinde kalmakla birlikte kişinin lüzumsuz ya da zorluk çıkartması insanlara kendini Allah’ın hükümlü tutmadığı şeylere zorlaması; kısaca, dini sorumluluklar konusunda kraldan fazla kralcı davranmasıdır. Bu tür bir dindarlık tezahürünün tarihsel olarak Hristiyanlık için geçerli olduğu söylenebilir.

Hz Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem zamanında da bazı Müslümanlar bu tür aşırılıklara yeltenmişlerdir. Burada yeri geldiği için ufak bir örnek vererek devam edelim; Hz. Peygamber mescide girdiğinde iki direk arasında bir ipin çekilmiş olduğunu gördü. Bu ip nedir diye sorunca oradakiler: “Bu, Zeyneb (r.anha)’in ipidir. Zeyneb (namazda ayakta durmaktan) yorulunca bu ipe tutunur.” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber: “Hayır (ibadette böyle güçlük olmaz) bu ipi çözünüz. Sizden biriniz zinde ve kuvvetli oldukça namazı (ayakta) kılsın. Yorulunca da otursun.” buyurdu. (Buhârî, Teheccüd 18.)

Görüldüğü, inen ayetlerle veya bizzat Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem tarafından uyarılarak dinde aşırıya gitmekten alıkonulmuşlardır. Bu konu Hz. Peygamber’in şu talimatlarının rehberliğinden şaşmamak gerekir.

“Kolaylaştırın, Zorlaştırmayın; müjdeleyin, korkutmayın!”

Kuran’ı Kerimde Geçen Dinde Aşırı Gitmek Ayetleri

“De ki: “Allah’ın, kulları için yarattığı zîneti ve temiz rızkı kim haram kılmış?” De ki: “Bunlar, dünya hayatında mü’minler içindir. Kıyamet gününde ise yalnız onlara özgüdür. İşte bilen bir topluluk için âyetleri, ayrı ayrı açıklıyoruz.” Araf:32

“Size ne oluyor da Allah’ın adı anılarak kesilenlerden yemiyorsunuz? Halbuki O size, mecbur kalmanızın dışında haram olan şeyleri genişce açıklamıştır. Doğrusu birçokları bilmeden keyiflerine uyarak insanları doğru yoldan saptırıyorlar. Muhakkak ki, Rabbin, sınırı aşanları çok iyi bilir.” En’am:119

“Ey iman edenler! Açıklanırsa hoşunuza gitmeyecek olan şeyleri sormayın. Eğer Kur’an indirilirken onları sorarsanız size açıklanır. (Açıklanmadığına göre) Allah onları affetmiştir. (Siz sorup da başınıza iş çıkarmayın). Allah çok bağışlayıcıdır, aceleci değildir. Sizden önceki bir millet o tür şeyleri sordu da sonra o yüzden kâfir oldu.” Maide: 101-102

“De ki: “Ey Kitap ehli! Hakkın dışına çıkarak dininizde aşırı gitmeyin. Daha önce sapmış, birçoklarını da saptırmış ve dümdüz yoldan da şaşmış bir milletin arzu ve keyiflerine uymayın.” Maide:77

“Ey iman edenler! Allah’ın size helal kıldığı temiz şeyleri haram saymayın. Ve aşırı da gitmeyin. Çünkü Allah aşırı gidenleri sevmez.” Maide:87