Necaset

 

بِسْمِ ‬‮اللّٰهِ ‬‮الرَّحْمٰنِ الرَّح۪يم

ﷺ

Rahman ve Rahim Olan Allah’ın adıyla. Hamd, O’nadır. Hz. Muhammed salât ve selam O’nun temiz ailesine, ashabına ve kıyamete kadar tâbilerinin üzerine olsun.

Necaset necis olan murdar olan şeyin ismidir. Necaset ikiye ayrılır hakiki ve hükmü hakiki necaset: Lügat'ta kan, sidik ve dışkı gibi murdar şey. Istılahta ruhsat olmaması  halinde namazın sıhhatine mani olan pisliktir.

Hükmü necaset: Ruhsat olmaması halinde namazı sıhhatine mani olan, vücutta bulunan itibari bir haldir. Abdestle giderilen küçük hadesi ve gusül ile giderilen büyük hadisi (cünüplük) içine alır.

Hakiki necasetin çeşitleri: Galiza- hafife, katı- sıvı, görülen ve görülmeyen.

Elbise beden ve namaz kılınan yerdeki affedilecek miktarda olmayan necasetin giderilmesinin hükmü: Malikiler hariç fakihlerin cumhuruna göre: “elbiseni de temiz tut” ayetine dayanarak vaciptir.

Bir kişi, gidermeye muktedir olduğu halde bilerek necasetle namaz kılarsa, namazı batıl olacağı için namazın iadesi edilmesi vaciptir. Meşhur olan görüşe göre hatırlar ve gücü yeterse necasetin giderilmesi sünnet, namazın iadesi menduptur. İki görüşe göre de unutulan ve necasetin varlığını bilmeyen, gidermekten aciz olan için namazı iade menduptur. 

İttifak edilen ve edilmeyen necasetler

Mezheplerin ittifak ettiği necasetler:

1-Domuz eti şerî Bir kesimle de olsa necistir 

2-Kan şehidin kanı hariç insan kan; sudakiler hariç, hayvan kanı hayvan kanı ondan diri veya ölü iken akan çok miktarda kandır. Balıktan çıkan kan hususunda Hanefi ve malikilere göre kan değil rutubettir. Bu durumda da temizdir 

3-İnsan sidiği, kusmuğu ve dışkısı: süt emen çocuğun sidiği buna dahil değildir. hanefiler kuşların pisliği ile fare ve yarasanın sidiğini Bunun dışında tuttular 

4-İçki her türlü alkol 

5-İrin;Bozuk kandır, ona kan karışmaz bozulmuş bir kan olduğu için necistir. 

6-Mezi ve Vedi:  şehvetlenme ve cuma düşünme anında fışkırmaksızın çıkan ince beyaz sudur. Zed idrardan sonra veya ağır bir şey kaldırdığında çıkan katı süt gibi beyaz bir sıvıdır Necistir. 

7-Köpek, koyun, kedi, Serçe ve bunun gibi su dışında yaşayan, eti yenen veya yenmeyen, kana akıcı olan hayvan ölüsünün eti 

8-Yenmeyen hayvanların etleri ve sütleri: süt etten oluşmaktadır onun hükmünü alır. 

9-Canlıdan diri iken kopan veya ayrılan et, but gibi bölümler: kıl ve bunun gibi buna dahil değildir. Resulullah Sallallahu Aleyhi ve sel: “ hayvandan diriyken kopan ölüdür.” buyurmuştur.

Hakkında ihtilaf onunla necasetler

Bazı şeylerin necisliğinin hükmünde fakihler İtilaf etmişlerdir: 

1-Köpek: halifelerde esah olan köpeğin bizatihi necis olmadığıdır, Zira koruma ve avlanmada ondan yararlanılmaktadır. domuz ise bizatihi necistir yalnız köpeğin ağız suyu salyası ve tersi necistir vücudunun diğer bölümleri buna kıyas edilmez ağzını kapa sokarsa kap 7 defa yıkanır. malikilerde ister beslenmesine izin verilen bekçiyi veya çoban köpeği olsun isterse başka köpek mutlak olarak temizdir sadece ağzını soktuğu meşhur olan görüşe göre kap 7 defa yıkanır. Şahi ve hanbelilere göre köpek domuz ve onlardan türeyenler bunların artı terriecisidir. bunlarla kirlenen eşya biri toprakla olmak üzere 7 defa yıkanır.

2-Su hayvanı ve akıcı kanı olmayan hayvanların ölüsü, mezhepler balık ve bunun gibi Deniz hayvanlarının ölüsünün temiz olduğuna ittifak etmişlerdir. delil Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin hadisidir: “ bize iki ölü ve iki kan helal kılındı: balık ve Çekirge; ciğer ve dalak.” Ahmed, İbni Mace ve Derakudni; İbni ömer'den rivayet etmişlerdir Hadi işte zayıflık vardır.

Hanefiler balık, kurb öl neci. ancak, akıcı kanı olan ölünün eti ve tabaklanmadan önce derisi necistir. akıcı kanı olmayan hayvan suya düşerse suyu necis kılmaz; bit, sinek, eşek arısı, Ak ve. delil şu hadistir: “ sizden birinin içeceğine sinek düşerse, onu batırsın sonra da çıkarsın. Çünkü kanatlarından birinde hastalık diğerinde Şifa vardır.” Buhari Ebu Hureyre'den rivayet etmiştir

Fakihlere göre su hayvanının ve kanı olmayanın ölüsü temizdir. ancak Şafiler akıcı kanı olmayanın ölüsü: “ ölü size haram kılındı” ayetine binaen necis saydılar. Şafiilere göre ölü, hayatı, şer. mecusinin, muhrimin ( Hac veya Umre halinde olanın) kestiği, kemikle kesilen ve yenmesi haram olan hayvan gibi

3-Ölünün kan bulunmayan sert bölümleri boynuz kemik diş Fildişi de var ayağı deve ayağı çatal tırnak tüyün Sinir ve katılmaya hanefilere göre temizdir necis değildir. Bunlar ölü değildir ölülerdeki necaset Akıcı kanlarından ve necis rutubetten doğmaktadır yukarıda sayılanlarda bu iki sebep de bulunmamaktadır. Zira şera meyte ölü hayvan tabiri insanın veya gayrimeşru bir müdahalenin tesiri olmaksızın kendisinden Hayat zail olmuş hayvan hakkında kullanılır hayvan diri iken ondan elde edilenler temizdir.

4-Ölünün derisi Maliki ve hanbeliler tabaklanmış veya tabaklanmasın ölünün derisinin necis olduğunu görüşündedirler. Çünkü o ölüden bir parçadır demişlerdir. Hanefi ve Şafiiler hangi deri tabaklanırsa temiz olur hadisine binaen hayvanın ölüsü vesaire ile necislenen deriler tabaklanma ile temiz olur demişlerdir.

5-Sütten başkasını yemeyen emzikli çocuğun sidiği ;Şafii ve Hanbelilere göre gıdalanmak için henüz sütten başkasını yememiş erkek çocuğu sidiği ve kusmuğuyla kirlenen yere su serpilir. Fakat kız çocuğu ve hunsa'dan sidiklenen yere su dökülerek yıkanması lazımdır. Bunlar da sidiklerin necasetliği esası ile amel edilir erkek ve kız çocuğunun sidiği ve kusmuğu necistir Bu sebepten elbisenin yıkanması gerekir Bu konuda sidikten kaçınmayı emreden hadislerin umumi ifadesi ile amel edilmiştir.

6-Eti yenen hayvanın sidiği, artıkları ve tersi;  bu hususta iki ayrı görüş vardır temiz olduğu ve necis olduğu görüşleri birincisi Malikiler ve Hanbeliler, ikincisi de Hanefi ve şafiilerdir. Maliki ve Hanbelilerde ve sığır, koyun, tavuk, güvercin ve bunun gibi eti yenen hayvanları sidiği tersi temizdir demişlerdir. Malikiler necaset yiyeni istisna ettiler ve bunların artığı necistir dediler. Nitekim yenmesi mekruh sayılanların sidikleri ve tersleri de mekruhtur diğer hayvanlarda da bu böyledir. Sidikleri etleri ne tabidir yenmesi haram olan hayvana sidiği de necistir. Helalin sidiği temiz mekruhun sidiğide mekruhtur. Şafii ve Hanefilere göre sidik, kusmuk ve ters hayvandan olsun insandan olsun mutlaka olarak necistir demişlerdir. Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem mescide işeyen bedevinin sidiğine su dökülmesini emretmiştir. Bir başka hadisi şerifte ise iki kabir hakkında ki hadisi: “Onlardan birisi de sidikten sakınmıyordu”dur.  Değişmezse bile kusmuk necistir. Hanefiler konuyu genişleterek incelediler ve şöyle dediler; Eti yenenin sidiği necaseti hafifedir; kişinin üzerine elbisesinin dörtte birine varan bir miktar değse namaz onunla caiz olur. At ve sığırın tersleri ise Ebu Hanife'ye göre, eti yenmeyenler gibi necasetik galizedir, çok fazla olmadıkça onunla pislenen elbise namaza mani olmaz demişlerdir. Burada çok fazlanın miktarı insanların çok fazla bulup aşırı saydıkları, mesela Elbis. güvercin gibi havada pisleyen eti yenir kuşların pisliği hanefilere göre temizdir.

7-Meni; cima ve ona benzer hallerde büyük lezzet anında çıkan sıvı şeydir. Necaset ve temizliği hakkında iki ayrı görüş vardır; İnsan dışındakilerin menisi ise Hanefi ve Malikilere göre necistir. Hanbelilere göre eti yenen ki temizdir. Şafiiler de esas olan görüşe göre köpek, domuz veya bu ikisinin türleri dışındakilerin menisi temizdir demişlerdir. İnsan menisi hakkında Hanefiler ve malikiler dediler ki meni necistir katısının yıkanması gerekir ancak hanefilerin meni yaş ise yıkanması gerekir, elbise üzerinde kurursa ovma yeterli olur dediler.

8-Yaradan, çıbanlardan çıkan su için, Hanefiler ve Malikiler şunları necasetten ayrı saymışlardır. İçinde kan bulunan ve bulunmayan irin, yanık, uyuz, kaşıma gibi sebeplerle kabarcıklardan çıkan sıvılar. Şu kadar ki sarı su ve irinin azı, kanın azı gibi bağışlanır. Şafiiler ve Hanbeliler diğer imamlarla irin ve sarı suyun necis olduğuna ittifak ettiler. Lakin Hanbeliler kan ve ondan meydana gelen irin sarı su ve yaradan çıkan sıvıların azının, sıvı ve yiyecek dışındakilerde bağışlanacağını söylediler.

9-İnsan ölüsü ve uyuyanın ağzından akan sıvı Hanefiler ashaptan bazılarının (İbn Abbas ve İbni Zübeyr) fetvası ile amel ederek diğer ölüler gibi necis olduğu görüşündedirler. Cumhur Resulullah sallallahu aleyhi ve sellemin “müslüman pis olmaz” hadisine binaen temiz olduğu görüşündedir. Uyanın uyku anında ağzından akan su Şafii ve Hanbelilerin açıklamasına göre temizdir. Ancak Şafiiler ve Malikiler dediler ki bu sıvı mideden Kokuşmuş olarak sarımsı bir şekilde çıkarsa çıkan balgam gibi necistir demişlerdir.

Korunma zorluğundan dolayı bağışlananlar şunlardır:

İdrar tutmazlığı, sidik mercimeği ve dışkı gibi istenmeden kendiliğinden çıkanlar Bunlar bağışlanır ve her gün bir defa daha devam etsede yıkanması gerekmez.

Basur ıslaklığı beden veya elbiseye her gün bir defa daha bulaşsa bağışlanır ancak el ve bez parçasına bulaşsa bağışlanmaz yıkanmalıdır. günde 2 defadan çok gelmek şeklinde aşırı bir hal alırsa o bağışlanır yoksa yıkanması gerekir. 

Kendi çocuğu olmasa bile emzikli kadının elbise veya bedenine bulaşan çocuk idrarı veya sidiği de böyledir dikkat etmeyenlerin ki ise bağışlanmaz. Kasap tuvalet temizlikçileri yaraları tedavi eden doktor da bu kadın gibidir onun ve benzerlerinin namaz için özel bir elbise hazırlamaları mendupdur.

Namaz kılanın elbise beden ve namaz kıldığı yere isabet eden at, katır, eşek sidiği ya da tersi eğer o kimsenin işi çobanlık, hayvan otlatmak veya seyislik ise sakınma zorluğuna binaen bağışlanır.

Ayak veya ağızlarına dışkı idrar kan gibi necaset bulaşmış olan sinek sivrisinek gibi hayvanlar elbise veya bedene konsalar Bu da zarar vermez.

Giderilmesi zorsa dövme de zarurete binaen böyledir

Yara iyileşinceye kadar 5 parçası ve bunun gibi ile silinen hacamat yerinin izi yara iyileşmeden yıkanması zor olduğundan bağışlanır. iyileşince vacip veya mendup olarak İki görüş yıkanır.

Akan irin, Çok olduğu zaman çıbanların eseri, ister kendiliğinden ister yıkanmakla akmış olsun bağışlanır. Çünkü irinin çokluğu uyuz ve kaşıntı gibi zaruretin bulunabileceğini gösterir. Eğer tek bir çıban ise kendiliğinden veya ihtiyaç anında sıkıldığında akan kısmı bağışlanır. Eğer gerekmeden sıkılırsa ancak dirhem miktarı bağışlanır fazlası bağışlanmaz.

Pirenin dirhemden az olan kanı çok daha olsa pisliği 3 ve daha az karıncanın ölüsü de böyledir.

Uyuyanın ağzından çıkan kokmuş ve sarımsı mideden gelen su devamlı olursa bağışlanır devamlı olmazsa necistir

Yağmurdan oluşan çamur ve necaset karışmış su elbise ve ayağı değerse Yağmur kesildikten sonra da olsa yolda yaş olarak kaldığı sürece böyledir. kesin olarak veya tahminen necaset çamurdan çok olmamalı ve necasetin kendisi de insana değmemeli aynı zamanda çamurun ulaşmasında insanın kendisinin de bir fiilli ameli bulunmamalıdır.

Ancak çok yayılmış ise normalden fazla kirlenen yeri yıkar normal olan bağışlanır kadınlara gelince istinca konusunda bu anlatılacaktır.