Huluk

Huluk Ne Demektir

Huluk, Hakka varma yolunda olanların önemli özelliklerinden birisidir. Bir insandan güzel ameller ortaya çıkarsa güzel ahlak, kötü hareket ve söylevin ortaya çıkması halinde ise kötü ahlaktır. Güzel ahlak İnsanın güzel ve örnek davranışlarının en faziletlisidir. Huluk Ahlak kelimesinin çoğulu olan ve tabiat ve seciye gibi anlamlarına gelir.

Allah’ım halkımı (yaratılışımı) güzel yaptığın gibi hulkumu da güzel eyle. (Hadîs-i şerîf-Berîka)

İnsanın Cevher ve niteliği sergilendiği ahlakı ile tebarüz eder. İnsan dış görünüşü itibariyle mestur, ahlakı ile meşhuddur; insanın ne olduğu dış görünüşüne bakılarak tam tanınamaz, dış görünüş insanı yanıltabilir. Ama onun konuşma, davranış, tutum ve tavırları onu ele verir. 

Güzel huyların hepsi peygamberlerin hateminde toplanmıştır. Yüce Allah onun güzel ahlakını beğenerek; “Muhakkak ki sen, büyük bir ahlak üzeresin.” Kalem:4 Hz. Aişe Radıyallahu peygamber’in ahlakının Kur’an ahlakı olduğunu söylemiş. 

Hasan El Basri de: “Peygamberin ahlakı kur’an adabıdır.” demiştir. Yüce Allah, şu ayeti ile onda güzel ahlakın hepsini toplanmıştır: “Affı al iyiliği emret, cahillere aldırış etme!” Araf:199 

Peygamber(s.a.v.)in şöyle buyurduğu rivayet edilir:“Size benim en çok sevdiğim ve kıyamet gününde bana en yakın olanmisi söyleyeyim mi?”, “Evet, yâ Resulallah” dediler. Ahlaki en gozel olan, insanlara sokulup onlarla kaynaşanlarınızdır” buyurdu!

Tirmizi’nin Cabir’den rivayetine göre Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “İçinizden en çok sevdiğim ve kıyamet gününde meclisi bana en yakın olanınız, ahlâkı güzel olanınızdır. İçinizden en cok sevmediğim ve kıyamet gününde benden en uzak olanınız da sersarun (gevezeler), mütüşeddikun (kelimeleri ağızlarının dolusuyla söyleyip yapmacık yapan, yüksekten atanlar) ve mütefeyhikûndur: ‘Ya Resulallah, sersarları ve müteşeddikleri biliyoruz, Mütefeyhikler kimlerdir?’ dediler. Kibredenlerdir’ buyurdu.” Tirmizi, Birr:71

Kendisine güzel ahlakın ne olduğu sorulan bir mutasavvıf şöyle demiş: “Sevileni vermek, her konuda Güleryüz göstermektir”

Hâris el-Muhâsibi: “Güzel ahlak, eziyete katlanmak, az kızmak, güler yüzlü, tatlı sözlü olmaktır” demiş.

Ebû Yezîd el-Bistâmî: “Halkın Allah’a en yakın olanı, O’nun yaratıklarına geniş yürekli davranıp tevazu gösterenlerdir” demiş.

Kettânî: “Tasavvuf ahlâktır. Ahlakça senden üstün olan, tasavvufta da senden üstündür” demiş.

Mutasavvıflardan biri de şöyle demiş: “Mürüvvetin aslı, yaratıklara karşı geniş yürekli olmak, kötü huyluluğun aslı da dar yürekli olmaktır.

Şah-ı Kirmani, “insanın incinse de incitmemesi yüksek ahlak alameti olarak görmüştür.”

Rabbimden bir nur üzerinde bulunanın kalbi geniş, ahlakı güzel olur. Rabbini zikredip ananların kalbi nurlanır ve güzelleşir. Rabbini anmaktan uzaklaşanın kalbi ise katılaşır, kalbi katılaşanın da yüreği dar olur, ahlakı bozuk olur, insanların meşakkatine katlanmaz, onlara yardım etmez, kötü huylu olur.

Sufilerden birisi şöyle söylemiştir: “Güzel ahlak ‘Huluk’ insanlara kötülük etmemek onların eziyetine katlanmaktır..” Sülemi